ОТЫРАР: АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫН ҒЫЛЫММЕН ҰШТАСТЫРУ АРҚЫЛЫ ДАМЫТУДЫҢ МАҢЫЗЫ ЗОР

Отырар ауданы халқының негізгі табыс көзі ауыл шаруашылығы саласы. Сондықтан бұл салаға қатысты мәселелер ауданның күн тәртібінен түскен емес.
Бүгінгі таңда ауданымызда 42 мың гектардан астам суармалы жер болса, соның 33 мың гектары ғана игеріліп келеді. Оның бірден-бір себебі ағын су тапшылығы мен топырақтың құнарсыздануы салдарынан болып отыр. Әрине аталған мәселені шешу бағытында бірқатар жобаларды іске асыру жоспарлануда. Дегенмен ағын су тапшылығын түбегейлі шешу мүмкін емес. Осы орайда мамандар топырақ құнарлылығын арттыру, су үнемдеу технологияларын кеңінен пайдалану бағытындағы жұмыстарды ғылыммен ұштастырудың маңыздылығы жоғары екенін айтуда.
Осы мақсатта бүгін «Түркістан облысының ауыл шаруашылығына полимерлі-минералды енгізу» тақырыбындағы ауыл шаруашылығының жаңа переспективалық бағытын дамытуға арналған халықаралық ғылыми-өндірістік семинар өтті. Ғылыми-өндірістік кеңеске халықаралық деңгейдегі ғалым-профессорлар мен ауыл шаруашылығы және су саласының мамандары мен аудан шаруалары қатысты. Семинар жұмысын экономика ғылымдарының докторы, профессор Сыздықов Бейбіт Шалдарұлы ашып жүргізіп отырды.
Жиынға қатысқан аудан әкімі Сәкен Сұлтанханов ғылыми-өндірістік семинарға арнайы келіп өздерінің ғылыми-тәжірибелік жұмыстарын ұсынып отырған ауыл шаруашылығы саласының мамандарына аудан халқының атынан шынайы алғысын жеткізді.
Күн тәртібіндегі мәселеге байланысты жоба жетекшісі Бейбіт Шалдарұлы «Түркістан облысының ауыл шаруашылығына полимерлі-минералды енгізу» тақырыбында баяндама жасап, полимер-минералды материалдарды пайдаланудың тиімділігіне тоқталды.
Жалпы полимер-минералды материалдарды пайдалану тәсілі шаруалар үшін тиімділігі өсімдіктердің өсуі мен дамуына қажетті әртүрлі микроэлеметтердің жинақталған сумен бірге тікелей жеткізілуі, су шығынының 3 есеге дейін азайуы және жер асты суларының жер бетіне көтерілуінің тежелуі сияқты экологиялық таза және қауіпсіз тәсіл болып есептеледі. Бұл бағытта М.Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінің ғалымдарымен бірлесе атқарылған жұмыстардың нәтижесінде су шығынын 96 пайызға дейін төмендету мүмкіндігіне қол жеткізілген. Яғни, шаруалар қыс айларындағы бос уақытында су жинау қоймасын жасап, оған осы әдіс арқылы су сақтау мүмкіндігіне ие болады. Сақталған суды егістікке қажетті уақытында пайдалана алады.
Семинар барысында ғалымдар мен ауыл шаруашылығы саласының мамандары күн тәртібіндегі мәселеге байланысты ұсыныс пікірлерін айтса, техника ғылымдарының кандидаты, профессор, М.Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінің бас ғылыми қызметкері Богданов Андрей Николаевич, Техника ғылымдарының кандидаты, доцент, М.Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінің ауыл шаруашылығы кафедрасының меңгерушісі Локалина Татьяна Владимировна және ауыл шаруашылығы ғылымдарының кандидаты, Өзбекстан мемлекеттік Науаи атындағы Инновациялық университетінің доценті Тагаев Ильхом Ахроровичтер ағын суды үнемдеп тиімді пайдалануда аталған жобаның пайдасы туралы пікірлерін ортаға салды.
Тағылымы мол шара соңында аудан басшысы Сәкен Асылханұлы көршілес мемлекеттерден арнайы келіп, ғылыми-тәжірибелік зерттеу жұмыстарына атсалысқан ғалымдарға шынайы алғысын жеткізіп, иықтарына қазақтың ұлттық ою-өрнегімен безендірілген зерлі шапан жапты.
Айта кететін, сәуірде Қасым-Жомарт Тоқаев Пре­зи­дент жа­нындағы Ғылым және тех­но­логиялар жө­ніндегі Ұлттық кеңес­тің алғашқы оты­рысын өткізген болатын.
Мемлекет басшысы қай заманда да дамудың басты кілті ғылым екенін атап өтті.
– Адамзат тарихындағы жетістіктің барлығы – білімнің жемісі. Әсіресе, қа­зіргі озық техноло­гия дәуірінде ғы­лым­сыз алға басу мүмкін емес. Сондықтан мен ғылымды дамыту ісіне айрықша мән беріп отырмын. Осы өзекті мәселе бойын­ша сайлау алдындағы бағдар­ла­мада арнайы өз пікірімді айттым. Себебі ғы­л­ымды дамыту – мемлекет саясатын­да­ғы ең маңызды бағыттың бірі. Өкініш­ке қарай, елімізде ұзақ жыл бойы оған бас­а назар аударылған жоқ. Соған бай­ла­нысты шешімін таппай жатқан мә­се­лелер аз емес. Тіпті, бұл сала артта қалды деу­ге болады. Біз өркениетті ел боламыз де­сек, осы олқылықтың орнын толты­руы­мыз керек, – деді Қасым-Жомарт Тоқаев.
Президент ғылым мен техноло­гия­ның өте қарқынды дамып жатқанына тоқ­талды. Оның ай­туынша, ғылым сала­сы қаржы айналымы мил­лиардтаған дол­ларды құрайтын алып ин­дус­трияға ай­налды. Технологиялық ірі кор­пора­ция­­лардың құны триллион долларға жет­кен. Ней­рожелі және жасанды ин­тел­лект революциялық үдерістерге бас­тау болып жатыр.
– Бір сөзбен айтсақ, заман өте жылдам өзгеріп жатыр. Біз осы өзгеріске бейім­делуіміз керек. Әйтпесе, өркениет даңғы­лынан қалып қоюымыз мүмкін. Түпкі мақсатымыз – көшке ілесетін емес, сол көшті бастайтын елдердің қатарында болу. Бұл мақсат, әрине, өте күрделі, оны жақсы түсінуіміз керек. Мен бұл туралы үнемі айтып жүрмін. Жалпы, біз алдымызға қол жеткізе алмайтын тым асқақ мақсаттар қоймауымыз керек, бірақ ғылыми жетіс­тіктерге жету үшін бар күш-жігерімізді салуымыз қажет. Қазақстан үйренетін емес, үйрететін, тұтынатын емес, өндіретін мемлекетке айналуға тиіс. Бұл міндет бос сөз күйінде қалмауы керек. Ол үшін біз әр­дайым батыл қимылдап, бір қадам алда жүруіміз қажет. Жұмысты дұрыс үйлестіре ал­сақ, бұл шаруа біздің қолымыздан келетіні анық, – деді Мемлекет басшысы.
Қасым-Жомарт Тоқаев соңғы жылдары ғылым саласында біршама өзгеріс бол­ғанын атап өтті. Атап айтқанда, ғылымды қар­жыландыру тәсілдері жақсарып, қаржы көлемі едәуір артты. Ғылыми мекемелер біртіндеп жаңғыртылып жатыр. Әлемге әйгілі ғылыми орталықтарда тәжірибеден өткен мамандар саны көбейіп келеді. Жастардың ғылымға деген қызығушылығы ояна бастады. Бірақ мұның бәрі жеткіліксіз. Ғылым саласы әлеуметтік-экономикалық өркендеуге әлі де тың серпін бере алмай отыр.
Қасым-Жомарт Тоқаев соңғы жылдары ғылым саласында біршама өзгеріс бол­ғанын атап өтті. Атап айтқанда, ғылымды қар­жыландыру тәсілдері жақсарып, қаржы көлемі едәуір артты. Ғылыми мекемелер біртіндеп жаңғыртылып жатыр. Әлемге әйгілі ғылыми орталықтарда тәжірибеден өткен мамандар саны көбейіп келеді. Жастардың ғылымға деген қызығушылығы ояна бастады. Бірақ мұның бәрі жеткіліксіз. Ғылым саласы әлеуметтік-экономикалық өркендеуге әлі де тың серпін бере алмай отыр.
– Соңғы бес жылда ғылымға бөлінетін қаржы 60 пайызға артты. Ал ішкі жалпы өнімдегі ғылымның үлесі, керісінше, 0,13 пайызға төмендеді. Бұл қаражаттың басым бөлігі, нақтырақ айтсақ, 70 пайызы бюд­жеттен бөлінеді. Сондай-ақ ғылымның түрлі саласын қаржыландыру ісінде өте үлкен теңсіздік бар. Қаражаттың 82 пайызы іргелі және қолданбалы ғылымға жұм­салады. Қалған 18 пайызы ғана тәжі­рибе­лік-конструкторлық зерттеулерге арнал­ған. Елімізде ғылыми зерттеулерді іске жаратып, қолданысқа енгізетін өндіріс өте аз. Кәсіпорындардың 65 пайызы шикізат, металлургия саласында жұмыс істейді. Бұл – үшінші технологиялық деңгей деген сөз. Машина жасау, мұнай-химия сала­сындағы, яғни төртінші деңгейдегі өндіріс­тің үлесі – 34 пайыз. Қалған 1 пайызы микро­электро­ника, роботтандыру және IT салаларында немесе бесінші деңгейдегі технологиямен жұмыс істейді. Нано және биотехнологияға негізделген алтыншы деңгейдегі өндіріс бізде мүлде жоқ. Бұл жағдай көш соңында жүргенімізді көр­сетеді. Ғылымның анағұрлым озық сала­лары бойынша тым артта қалып келе жа­тырмыз. Мен нақты цифрларды мысалға келтірдім. Оны мойындауымыз керек. Дамыған елдерде кәсіпорындардың тең жартысынан көбі – бесінші, ал 5 пайызы – алтыншы деңгейге жеткен. Бір сөзбен айтқанда, біздің өндірістеріміз олармен салыстырғанда артта қалған. Бұл айырма­шылықты жою – еліміз үшін өте өзекті мә­селе. Сондықтан ғалымдарымызға айрықша міндет жүктеледі. Ғылым саласы ұлттық экономиканы жаңғырту ісінде аса ма­ңызды рөл атқаруға тиіс, – деді Мем­лекет басшысы.
Сонымен қатар Қасым-Жомарт Тоқаев ғылымды дамытудың жаңа үлгісіне сәйкес, Ұлттық ғылым академиясының рөлі ерек­ше болатынын айтты. Жақында Ғылым академиясына Президент жанындағы ор­ган мәртебесі берілді. Оны қаржыландыру мәселесі шешілді. Академиктерге өмір бойы стипендия төленетін болды. Қасым-Жомарт Тоқаев ғылымның жаңа үлгісі мемлекет пен бизнестің әріп­тестігіне негізделуге тиіс екенін атап өтті. Оның айтуынша, осы тәсіл әлеуметтік-экономикалық мәселелерді шешуге мүм­кіндік береді. Бұл Әділетті Қазақстанды құру жолындағы стратегиялық бағдары­мызға толық сай келеді.