Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясы сайлаудың ашықтығы мен заңдылығын қамтамасыз етуде шешуші рөл атқарады, бұл елдегі демократиялық процестің негізі болып табылады. Сайлау процесі-бұл дауыс беру күнінен бұрын басталатын және сайлауды жоспарлаудан бастап қорытындылауға дейінгі көптеген аспектілерді қамтитын күрделі жүйе. ОСК әр кезеңнің адалдығы мен әділдігін қамтамасыз ету үшін қатаң стандарттар мен ережелерді сақтай отырып, көптеген мемлекеттік және қоғамдық институттардың жұмысын үйлестіреді.
Сайлау процесін басқарудағы ОСК-ның алғашқы қадамдарының бірі сайлау жоспарлары мен кестелерін әзірлеу болып табылады. Жоспарлау процесі дауыс беру мерзімдерін анықтауды, бюллетеньдер дайындауды, сайлау округтері мен учаскелерін бекітуді қамтиды. ОСК қажетті құқықтық және әкімшілік қолдауды қамтамасыз ету үшін әділет, ішкі істер және қаржы министрліктері сияқты әртүрлі мемлекеттік органдармен тығыз жұмыс істейді. Сонымен қатар, осы кезеңде сайлау процесінде маңызды рөл атқаратын саяси партиялар мен қоғамдық ұйымдардың пікірлері мен сұраныстарын ескеру қажет.
ОСК жұмысының негізгі аспектілерінің бірі сайлау тізімдерін басқару болып табылады. Қазақстанда сайлаушылар саны туралы деректерді тиімді бақылауға мүмкіндік беретін орталықтандырылған сайлау тізімдері жүйесі қолданылады. Бұл тізімдер қайталануды болдырмау және әрбір азаматтың тек бір рет дауыс беруге құқығы бар екеніне көз жеткізу үшін жүйелі түрде жаңартылады. ОСК сонымен қатар сайлаушыларды тіркеу процесін олардың орналасқан жеріне қарамастан барлық азаматтар үшін мүмкіндігінше қарапайым және қол жетімді ету үшін жұмыс істейді.
ОСК үгіт-насихат науқанын ұйымдастыруға және өткізуге жауапты. Қазақстан заңнамасына сәйкес сайлау науқаны сайлауға дейінгі белгілі бір кезеңде басталады және белгіленген нормаларға қатаң сәйкес өтеді. Осы кезеңдегі комиссияның негізгі міндеттерінің бірі сайлаудың барлық қатысушылары үшін тең жағдайларды қамтамасыз ету болып табылады. Бұған теледидар мен радиода эфир уақытын бөлу, баспа және интернет-басылымдарға қол жетімділікті қамтамасыз ету кіреді. ОСК әкімшілік ресурсты және сайлаушылардың дауыстары үшін күресудің басқа да әділетсіз әдістерін пайдаланбау үшін үгіт ережелерінің сақталуын бақылайды.
Сайлау науқанын қаржыландыруды бақылауға көп көңіл бөлінеді. Қаржылық ашықтық – қоғамның сайлауға деген сеніміне әсер ететін маңызды факторлардың бірі. ОСК Саяси партиялар мен кандидаттардан үгіт-насихат шығындары және сайлау процесіне байланысты басқа да іс-шаралар туралы егжей-тегжейлі есептерді ұсынуды талап етеді. Бұл қаражатты заңсыз пайдалану және мемлекеттік ресурстарды теріс пайдалану мүмкіндігін болдырмау үшін қажет.
ОСК жұмысының маңызды элементі сайлау комиссияларының мүшелерін жергілікті жерлерде дайындау және оқыту болып табылады. Қазақстандық сайлау жүйесі ұлттық деңгейден бастап учаскелік комиссияларға дейінгі комиссиялардың көп қабатты құрылымын қамтиды. Комиссияның әрбір мүшесі өзінің құқықтары мен міндеттері туралы, сондай-ақ дауыс беру және дауыстарды санау ережелері туралы хабардар болуы тиіс. ОСК арнайы тренингтер мен семинарлар ұйымдастырады, онда комиссия мүшелеріне сайлауды сәтті өткізу үшін барлық қажетті дағдыларды үйретеді. Бұған дауыс беруді өткізу, сайлау учаскелерінде қауіпсіздікті қамтамасыз ету және сайлау технологияларымен жұмыс істеу мәселелері бойынша оқыту кіреді.
Сайлауды технологиялық қамтамасыз ету ОСК жауапкершілік саласына да кіреді. Соңғы жылдары Қазақстан сайлау процесін цифрландыру бағытында елеулі қадамдар жасады. Электрондық дауыс беру және бюллетеньдерді басқару жүйесі сияқты жаңа технологияларды енгізу сайлаудың ашықтығы мен ыңғайлылығын арттыруға бағытталған. Сонымен қатар, ОСК дауыс беру процесіне араласу мүмкіндігін болдырмау үшін сайлау деректерін қорғауға және киберқауіпсіздікке көп көңіл бөледі. Деректерді қорғаудың заманауи жүйелері алаяқтық тәуекелдерін азайтуға және нәтижелердің дәлдігіне кепілдік береді.
Дауыс беру күні ОСК бүкіл ел бойынша барлық сайлау учаскелерінің жұмысын бақылайды. Бұл бюллетеньдерді дұрыс рәсімдеу, сайлаушыларды анықтау және дауыстарды санау сияқты барлық процедуралардың орындалуын қамтамасыз етуді қамтиды. Процестің ашықтығын қамтамасыз етуге ерекше назар аударылады. Ол үшін көптеген учаскелерде бейнебақылау камералары орнатылады, ал саяси партиялар мен тәуелсіз ұйымдардың бақылаушылары дауыс беру күні бойы сайлау учаскелеріне қатысуға және процесті бақылауға құқылы.
Дауыс беру аяқталғаннан кейін ең маңызды кезеңдердің бірі – дауыстарды санау басталады. ОСК бұл процесті мүмкіндігінше ашық және объективті ету үшін нақты ережелер мен процедураларды әзірледі. Дауыстарды санау бақылаушылардың қатысуымен жүргізіледі және барлық деректер арнайы хаттамаларда тіркеледі. Содан кейін сайлау нәтижелері Орталық мәліметтер базасына жіберіледі, онда олар белгіленген нормалар мен ережелерге сәйкестігі тексеріледі. Нәтижелер түпкілікті бекітілгеннен кейін ОСК оларды ресми дереккөздерде жариялайды, қоғамға сайлау барысы туралы толық және сенімді ақпарат береді.
ОСК жұмысының маңызды аспектілерінің бірі-сайлау процесі барысында туындайтын шағымдар мен талаптардың әділ қаралуын қамтамасыз ету. Сайлаудың әр кезеңінен кейін дауыс беру немесе дауыс беру кезінде жіберілген бұзушылықтар мен қателіктерге қатысты сұрақтар мен даулар туындауы мүмкін. ОСК барлық шағымдардың объективті және заңнамаға сәйкес қаралуын қамтамасыз ету үшін осындай жағдайларды тәуелсіз қарауды қамтамасыз етеді. Бұл азаматтардың сайлауға және олардың нәтижелеріне деген сенімін сақтауға мүмкіндік беретін сайлау процесінің маңызды бөлігі.
Халықаралық стандарттар ОСК қызметінде шешуші рөл атқарады. Комиссия сайлау саласындағы халықаралық нормалар мен талаптардың өзгеруін мұқият қадағалайды, сондай-ақ халықаралық бақылаушылармен және сарапшылармен ынтымақтасады. Қазақстан сайлауды бақылау үшін халықаралық бақылаушыларды үнемі шақырады. Соңғы жылдары түрлі халықаралық ұйымдардың бақылаушылары Қазақстанда сайлауды ұйымдастыру деңгейін, әсіресе сайлаушылардың құқықтарының ашықтығы мен сақталуын қамтамасыз ету бөлігінде жоғары бағалады. Бұл елдің демократиялық сайлау саласындағы әлемдік стандарттарға сәйкес келетіндігін көрсетеді.
ОСК жұмысының тағы бір маңызды аспектісі-саяси партиялармен және азаматтық қоғаммен өзара іс-қимыл. Комиссия сайлауға қатысты маңызды мәселелерді талқылау үшін саяси күштердің өкілдерімен жүйелі түрде консультациялар ұйымдастырады. Бұл заңнамадағы өзгерістерді, үгіт жүргізу ережелерін және науқанды қаржыландыруды талқылауды қамтиды. Азаматтық қоғаммен өзара әрекеттесу де маңызды рөл атқарады, өйткені ол халықтың пікірін ескеруге және сайлауды инклюзивті етуге мүмкіндік береді.
Сайлау процесіндегі медианың рөлі де ОСК назарынан тыс қалмайды. Комиссия сайлауды бұқаралық ақпарат құралдарында кеңінен жариялауды қамтамасыз ету және Азаматтарға кандидаттар мен сайлау барысы туралы толық және сенімді ақпаратқа қол жеткізу үшін жұмыс істейді. Бұл әсіресе сайлауды қабылдауға және олардың нәтижелеріне теріс әсер етуі мүмкін жалған ақпарат пен жалған жаңалықтармен күресу контекстінде өте маңызды. ОСК сайлау процесінің объективті жариялануын қамтамасыз ету үшін журналистермен және БАҚ-пен тығыз жұмыс істейді.
Сайлаудан кейінгі кезең сайлауды дайындау мен өткізуден кем емес маңызды. Сайлау аяқталғаннан кейін және нәтижелер жарияланғаннан кейін ОСК сайлау барысына талдау жүргізеді, ықтимал кемшіліктерді анықтайды және болашақта оларды жою бойынша ұсыныстар әзірлейді. Бұл сайлау процесін жетілдіруге және келесі сайлауда қателіктердің қайталануын болдырмауға көмектеседі. ОСК Қазақстандағы сайлау жүйесін үнемі жетілдіруге ұмтылатынын атап өту маңызды, бұл азаматтардың демократиялық процеске деген сенім деңгейін арттыруға мүмкіндік береді.
ОСК сонымен қатар азаматтардың құқықтық сауаттылық деңгейін арттыруға ерекше назар аударады. Ол үшін сайлаушыларға дауыс беру кезінде олардың құқықтары мен міндеттері туралы хабардар болуға бағытталған білім беру науқандары өткізіледі. Бұған ақпараттық материалдарды тарату, көпшілік алдында дәрістер мен семинарлар өткізу және азаматтармен өзара әрекеттесу үшін цифрлық платформаларды пайдалану кіреді.
Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясы әділ және ашық сайлауды қамтамасыз ету жөніндегі өзінің негізгі міндеттерін орындаумен қатар, елдің өзгермелі саяси ландшафты жағдайында оның жұмысының маңыздылығын көрсететін бірқатар сын-қатерлерге тап болады. Соңғы жылдары Қазақстан демократиялық институттарды нығайту жолында тұр, бұл ОСК-дан бөлшектерге көбірек назар аударуды және жаңа жағдайларға бейімделу қабілетін талап етеді. Бұл цифрлық технологияларды дамытуға да, азаматтардың, әсіресе жастардың саяси белсенділігін арттыруға да қатысты.
Осындай қиындықтардың бірі-жаңа технологиялармен жұмыс істеу қажеттілігі. Жыл сайын сайлаушылардың көбеюі сайлау, саяси партиялар мен кандидаттар туралы ақпарат алу үшін цифрлық құралдарды пайдаланады. Осы тұрғыда ОСК сайлау өткізу үшін инновациялық әдістерді әзірлеу және енгізу міндетін өз мойнына алды, бұл әсіресе пандемия немесе сайлау учаскелерінде физикалық қатысу шектелуі мүмкін басқа төтенше жағдайлар кезінде маңызды. Электрондық дауыс беру және сайлаушыларды онлайн-тіркеу-бұл Қазақстан өз жүйесін белсенді дамытатын және ОСК мұнда жетекші рөл атқаратын бағыттар.
Дегенмен, технологиялық жетістіктермен бірге киберқауіптер мен цифрлық деректерді манипуляциялау сияқты жаңа тәуекелдер де келеді. Орталық сайлау комиссиясы бұл қауіптерді мойындайды және сайлау деректерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге көп күш жұмсайды. Ақпаратты қорғау және ұлттық деңгейде де, шетелдік ойыншылар тарапынан да сайлауға араласу қаупін азайту үшін жүйелер құрылуда. Бұл шаралар азаматтардың электрондық дауыс беру жүйесіне деген сенімін нығайтуға мүмкіндік беретін халықаралық ұйымдармен және киберқауіпсіздік сарапшыларымен ынтымақтастықты қамтиды.
ОСК назарын талап ететін тағы бір маңызды аспект-жастар арасындағы саяси белсенділіктің артуы. Қазақстандық жастар елдің саяси өміріне белсенді қатысуда, бұл сайлаудың түрлі деңгейлерінде жас кандидаттар санының артуы бойынша байқауға болады. Жас азаматтар саяси ақпарат алу үшін әлеуметтік желілер мен интернетті белсенді пайдаланады, бұл олармен өзара әрекеттесу үшін жаңа орта жасайды. ОСК бұл тенденцияны мойындайды және жастардың сайлауға назарын аудару және олардың демократиялық процеске қатысуының маңыздылығын түсіндіру үшін заманауи байланыс арналарын пайдалануға тырысады. Цифрлық платформалар жас сайлаушыларды тартудың негізгі құралына айналуда және бұл тұрғыда Орталық сайлау комиссиясы жастармен өздері түсінетін тілде сөйлесуге айтарлықтай күш салуда.
Халықаралық стандарттар мен әлемдік ұйымдармен ынтымақтастық тұрғысынан ОСК басқа елдердің сайлау комиссияларымен байланыстарды нығайтуда және тәжірибе алмасуда маңызды қадамдар жасауда. Қазақстан мұндай ұйымдардан байқаушыларды белсенді тартады, бұл сайлауды халықаралық танудың өсуіне ықпал етеді. Бұл бақылаушылар дауыс беру процесін бақылауда, ашықтықты бағалауда және одан әрі жақсарту үшін ұсыныстар беруде маңызды рөл атқарады. ОСК халықаралық нормаларға сәйкестік деңгейін арттыруға ұмтылады және сайлау саласындағы прогреске және демократияны нығайтуға ықпал ететін басқа елдердің үздік тәжірибелерін қабылдауға ұмтылады.
ОСК-ның негізгі міндеттерінің бірі сайлауды реттейтін заңнаманы жақсарту болып қала береді. Соңғы жылдары Қазақстанда сайлау процесінің құқықтық базасын жақсартуға бағытталған бірнеше реформалар қабылданды. Бұл реформалар сайлау науқанына тең қол жеткізу, партияларды қаржыландырудың ашықтығын арттыру, сондай-ақ сайлау заңдарын бұзғаны үшін санкцияларды қатаңдату мәселелеріне қатысты. Қоғамдық ұйымдар мен тәуелсіз бақылаушыларды сайлауды дайындау мен өткізу процесіне қосу да маңызды қадам болды, бұл жүйеге ашықтық пен сенімділікті арттыруға ықпал етеді.
Сонымен қатар, ОСК сайлау тізімдері мен билік органдарында әйелдер мен азшылықтардың өкілдігін арттыру бойынша жұмыстарға белсенді қатысады. Гендерлік теңдік және халықтың әртүрлі топтарын саяси өмірге енгізу Орталық сайлау комиссиясының алдында тұрған маңызды міндеттер болып табылады. Бұл күш-жігерді әйелдер мен азшылық өкілдерінің сайлауға қатысуы мен хабардарлығын арттыруға бағытталған әртүрлі бастамалар мен науқандар қолдайды. Қазақстан осы бағытта жұмысын жалғастыруда, ОСК мұнда басты рөлдердің бірін ойнайды.
ОСК қызметінің тағы бір маңызды бағыты-елдегі демократиялық институттардың дамуына қолдау көрсететін халықаралық донорлармен және ұйымдармен жұмыс жасау. Бұл жобаларға қызметкерлерді оқыту, сайлау технологияларын жетілдіру, сондай-ақ азаматтық қоғамды қолдау бағдарламалары кіреді.
ОСК жұмысындағы маңызды элемент сайлау процесі барысында туындайтын жанжалдарды шешу және шағымдарды реттеу жүйесін жетілдіру болып табылады. Шағымдарды әділ және тәуелсіз қарауды қамтамасыз ету сайлауға деген сенімді сақтаудың маңызды шарты болып табылады. ОСК ішкі процестерді де, сотқа жүгіну мүмкіндігін де қамтитын шағымдарды ашық қарау жүйесін әзірледі. Бұл барлық даулар мен талаптардың объективті және заңға сәйкес қаралуын қамтамасыз етеді, бұл азаматтардың жүйеге деген сенімін нығайтуға ықпал етеді.
Сонымен, Орталық сайлау комиссиясы сайлауды өткізуде ғана емес, сонымен бірге елдегі демократиялық процестердің жалпы мәдениетін қалыптастыруда да маңызды рөл атқаратынын атап өткен жөн. Қазақстанда азаматтардың саяси мәдениетін арттыру, құқықтық сауаттылықты дамыту және сайлауға қатысудың маңыздылығын түсіну бойынша жұмыстар белсенді жүргізілуде. ОСК халықтың сайлаушылар ретіндегі құқықтары мен міндеттері туралы хабардар болу деңгейін арттыруға бағытталған білім беру бағдарламалары мен ақпараттық науқандарды қолдайды. Бұл азаматтардың елдің саяси өміріне белсенді қатысуына негізделген тұрақты демократияны қалыптастыру үшін негіз құруға мүмкіндік береді.
Осылайша, Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясы сайлау процесін бақылауды жүзеге асырып қана қоймай, елдегі демократиялық институттар мен саяси мәдениеттің дамуында шешуші рөл атқарады. Сайлауды жоспарлаудан бастап қорытындылауға дейін ОСК сайлауды жоғары деңгейде өткізуге және халықаралық нормаларға сай болуға мүмкіндік беретін ашықтық пен адалдықтың барлық стандарттарының сақталуын қамтамасыз етеді. Өзгеретін саяси ландшафт пен сайлау процесіне қойылатын талаптардың артуы жағдайында ОСК сайлау процесінің әрбір кезеңінің әділдігі мен заңдылығына кепілдік беру үшін өз жұмысын жетілдіруді жалғастыруда.
NO-COMMENT ақпарат
