2024 жылдың 27-қыркүйегінде Қазақстан Республикасы Орталық референдум комиссиясының хатшысы М.Ерманның Түркістан облысына жасаған іссапарында референдумды дайындау мен өткізу бойынша берген тапсырмаларды орындау мен пысықтау мақсатында Сарыағаш ауданында оқыту семинары өтті, деп хабарлайды No-comment.kz ақпарат агенттігі.
Семинарға аудандық аумақтық референдум комиссиясы мүшелері, учаскелік референдум комиссияларының төрағалары, төраға орынбасарлары мен комиссия хатшылары қатысты. Түркістан облысы аумақтық референдум комиссиясының хатшысы М.Базарқұлов референдумға дайындық және өткізуді ұйымдастыру мәселелері, ақпараттандыру, мүгедектігі бар азаматтардың құқықтарын қорғау, байқау және үгіт, қаржыландыру мәселелері, сондай-ақ референдум кезінде комиссияның тікелей міндеттеріне кіретін әрекеттері жөнінде толық түсіндіріп, сайлаушылардың тізімдерін нақтылау үшін тұрғындармен тығыз байланыс орнату, сайлау науқандарында мүгедектігі бар азаматтардың қажеттіліктерін толық қамтамасыз ету, вахталық әдіспен жұмыс жасайтындардың дауыс беруін, олардың саяси науқандардан шет қалмауын тиянақтау мақсатында нақты тапсырмалар берді.
Сарыағаш аудандық аумақтық референдум комиссиясының төрағасы Ж.Ажибеков өткізілген оқу-семинарының тиімділігін атап көрсеті.
Семинар жұмысына 120 ге жуық комиссия мүшелері қатысты. Учаскелік референдум комиссиясы мүшелерінің тарапынан қойылған сұрақтарға жауаптар алынды.
Мұндай оқыту семинарларын өткізу референдумға дайындықтың маңызды құрамдас бөлігі болып табылады, өйткені бұл процестің барлық қатысушыларының жоғары деңгейде хабардар болуын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Комиссия мүшелерін тиімді даярлау азаматтардың құқықтарын сақтауға ғана емес, алдағы референдумның заңдылығы мен ашықтығына кепілдік береді. Қарқынды дамып келе жатқан қоғам жағдайында халықты ақпараттандыру және дауыс беруге тең қол жеткізуді қамтамасыз ету мәселелері ерекше маңызға ие болады.
Мұндай семинарлар барысында дауыс беруге, әсіресе мүмкіндігі шектеулі азаматтарға арналған учаскелерді дайындауға ерекше назар аударылады. Соңғы жылдары Қазақстанда электоралдық процестердің инклюзивтілігін қамтамасыз ету жөніндегі шаралар белсенді іске асырылуда. М. Базаркулов атап өткендей, негізгі аспектілердің бірі-барлық азаматтардың, соның ішінде мүгедек адамдардың елдің саяси өміріне толық қатысуын қамтамасыз ету. Олар үшін сайлау учаскелерінде қолжетімді инфрақұрылым құрып қана қоймай, оларға дауыс беру құқықтары мен мүмкіндіктері туралы хабарлау да маңызды. Бұл учаскелерді бейімдеу және мүмкіндігі шектеулі азаматтардың дауыс беруі үшін барлық қажетті жағдайларды қамтамасыз ету үшін аумақтық комиссиялар, жергілікті өзін-өзі басқару органдары мен мамандандырылған қызметтер арасындағы әрекеттерді үйлестіруді талап етеді.
Дайындықтың тағы бір маңызды аспектісі-вахталық әдіспен жұмыс істейтін азаматтардың сайлау құқықтарын қорғау. Вахташылар сияқты азаматтардың санаттары шалғай аймақтарда жиі кездеседі, бұл олардың референдумға қатысуында қиындықтар тудыруы мүмкін. Осыған байланысты олардың дауыс беруін қамтамасыз ету тетіктерін әзірлеу Орталық референдум комиссиясы жұмысының басым бағыттарының бірі болып табылады. Оқыту семинарлары учаскелік комиссиялардың мүшелері арасында осы міндетті түсінуді нығайтуға көмектеседі, осылайша Қазақстанның әрбір азаматы өзінің орналасқан жеріне және қызмет түріне қарамастан референдумға қатысуға өзінің конституциялық құқығын іске асыра алады.
Үгіт-насихат іс-шараларын өткізуге дайындық және алдағы референдум туралы халықты хабардар ету де маңызды бағыт болып табылады. Семинар барысында үгіт-насихат заңнамаға сәйкес қатаң түрде жүргізілуі тиіс деген мәселеге баса назар аударылды. Семинарға қатысушылар үгіт-насихат қызметінің ережелері, үгітшілердің құқықтары мен міндеттері, сондай-ақ халық арасында ақпарат тарату тәртібі туралы егжей-тегжейлі хабардар етілді. Аумақтық және учаскелік комиссиялардың мүшелері үгіт-насихат науқанының барлық қатысушылары үшін тең жағдайларды қамтамасыз етуге, сайлау алдындағы үгіт туралы заңдардың сақталуын қадағалауға және ықтимал бұзушылықтардың алдын алуға тиіс.
Семинар барысында референдум барысын бақылау мәселелеріне көп көңіл бөлінді. Бақылаушылар сайлау процестерінің ашықтығы мен заңдылығын қамтамасыз етуде шешуші рөл атқарады. Сондықтан байқаушылармен өзара әрекеттесу және дауыс беру күні барлық рәсімдерді дұрыс орындау жөніндегі комиссия мүшелерін оқыту үлкен маңызға ие. Бақылаушылармен жұмыс қалай өтуі керек, олардың құқықтары мен міндеттері қандай, сондай-ақ комиссиялар референдумды тәуелсіз бақылауға қалай ықпал ете алатынын түсіндіруге ерекше назар аударылды.
Референдум өткізу процесін ақпараттандыру дайындық іс-шараларында да маңызды орын алады. Қазіргі заманғы технологиялар Қазақстанның электоралдық процестеріне белсенді енгізілуде, бұл көптеген рәсімдерді жеңілдетуге, оларды азаматтар үшін ашық әрі қолжетімді етуге мүмкіндік береді. Семинар барысында учаскелік комиссиялар мен сайлаушылар арасындағы өзара іс-қимылды жақсартуға, сондай-ақ дауыстарды санау процесін жеңілдетуге көмектесетін бірқатар цифрлық құралдар ұсынылды. Мұндай шаралар референдумға деген сенімді нығайтуға және ықтимал бұзушылықтар қаупін азайтуға арналған.
Айта кету керек, мұндай семинарлар комиссия мүшелерінің кәсіби дайындығына ғана емес, сонымен қатар сайлау процесіне қатысушылар арасында құқықтық мәдениет деңгейін арттыруға да ықпал етеді. Бұл әсіресе референдумға дайындық жағдайында өте маңызды, өйткені ол азаматтардың белсенді қатысуын көздейді және барынша хабардар болуды талап етеді. Сайлау учаскелерінің қолжетімділігіне, қауіпсіздікті қамтамасыз етуге, азаматтардың барлық санаттарының құқықтарын қорғауға қатысты мәселелер семинар барысында қозғалған негізгі аспектілер болып табылады және оларды іс жүзінде іске асыру референдумды сәтті өткізудің кепілі болып табылады.
Осылайша, Сарыағаш ауданында өткізілген семинар референдумға дайындықтың маңызды кезеңі болды, бұл комиссия мүшелеріне ғана емес, өңірдің барлық тұрғындарына өз құқықтары мен міндеттерін тереңірек түсінуге, сондай-ақ елдің саяси өміріне белсенді қатысуға мүмкіндік береді.
Мұндай семинарлар барысында дауыс беруге, әсіресе мүмкіндігі шектеулі азаматтарға арналған учаскелерді дайындауға ерекше назар аударылады. Соңғы жылдары Қазақстанда электоралдық процестердің инклюзивтілігін қамтамасыз ету жөніндегі шаралар белсенді іске асырылуда. М. Базаркулов атап өткендей, негізгі аспектілердің бірі-барлық азаматтардың, соның ішінде мүгедек адамдардың елдің саяси өміріне толық қатысуын қамтамасыз ету. Олар үшін сайлау учаскелерінде қолжетімді инфрақұрылым құрып қана қоймай, оларға дауыс беру құқықтары мен мүмкіндіктері туралы хабарлау да маңызды. Бұл учаскелерді бейімдеу және мүмкіндігі шектеулі азаматтардың дауыс беруі үшін барлық қажетті жағдайларды қамтамасыз ету үшін аумақтық комиссиялар, жергілікті өзін-өзі басқару органдары мен мамандандырылған қызметтер арасындағы әрекеттерді үйлестіруді талап етеді.
Дайындықтың тағы бір маңызды аспектісі-вахталық әдіспен жұмыс істейтін азаматтардың сайлау құқықтарын қорғау. Вахташылар сияқты азаматтардың санаттары шалғай аймақтарда жиі кездеседі, бұл олардың референдумға қатысуында қиындықтар тудыруы мүмкін. Осыған байланысты олардың дауыс беруін қамтамасыз ету тетіктерін әзірлеу Орталық референдум комиссиясы жұмысының басым бағыттарының бірі болып табылады. Оқыту семинарлары учаскелік комиссиялардың мүшелері арасында осы міндетті түсінуді нығайтуға көмектеседі, осылайша Қазақстанның әрбір азаматы өзінің орналасқан жеріне және қызмет түріне қарамастан референдумға қатысуға өзінің конституциялық құқығын іске асыра алады.
Үгіт-насихат іс-шараларын өткізуге дайындық және алдағы референдум туралы халықты хабардар ету де маңызды бағыт болып табылады. Семинар барысында үгіт-насихат заңнамаға сәйкес қатаң түрде жүргізілуі тиіс деген мәселеге баса назар аударылды. Семинарға қатысушылар үгіт-насихат қызметінің ережелері, үгітшілердің құқықтары мен міндеттері, сондай-ақ халық арасында ақпарат тарату тәртібі туралы егжей-тегжейлі хабардар етілді. Аумақтық және учаскелік комиссиялардың мүшелері үгіт-насихат науқанының барлық қатысушылары үшін тең жағдайларды қамтамасыз етуге, сайлау алдындағы үгіт туралы заңдардың сақталуын қадағалауға және ықтимал бұзушылықтардың алдын алуға тиіс.
Семинар барысында референдум барысын бақылау мәселелеріне көп көңіл бөлінді. Бақылаушылар сайлау процестерінің ашықтығы мен заңдылығын қамтамасыз етуде шешуші рөл атқарады. Сондықтан байқаушылармен өзара әрекеттесу және дауыс беру күні барлық рәсімдерді дұрыс орындау жөніндегі комиссия мүшелерін оқыту үлкен маңызға ие. Бақылаушылармен жұмыс қалай өтуі керек, олардың құқықтары мен міндеттері қандай, сондай-ақ комиссиялар референдумды тәуелсіз бақылауға қалай ықпал ете алатынын түсіндіруге ерекше назар аударылды.
Референдум өткізу процесін ақпараттандыру дайындық іс-шараларында да маңызды орын алады. Қазіргі заманғы технологиялар Қазақстанның электоралдық процестеріне белсенді енгізілуде, бұл көптеген рәсімдерді жеңілдетуге, оларды азаматтар үшін ашық әрі қолжетімді етуге мүмкіндік береді. Семинар барысында учаскелік комиссиялар мен сайлаушылар арасындағы өзара іс-қимылды жақсартуға, сондай-ақ дауыстарды санау процесін жеңілдетуге көмектесетін бірқатар цифрлық құралдар ұсынылды. Мұндай шаралар референдумға деген сенімді нығайтуға және ықтимал бұзушылықтар қаупін азайтуға арналған.
Айта кету керек, мұндай семинарлар комиссия мүшелерінің кәсіби дайындығына ғана емес, сонымен қатар сайлау процесіне қатысушылар арасында құқықтық мәдениет деңгейін арттыруға да ықпал етеді. Бұл әсіресе референдумға дайындық жағдайында өте маңызды, өйткені ол азаматтардың белсенді қатысуын көздейді және барынша хабардар болуды талап етеді. Сайлау учаскелерінің қолжетімділігіне, қауіпсіздікті қамтамасыз етуге, азаматтардың барлық санаттарының құқықтарын қорғауға қатысты мәселелер семинар барысында қозғалған негізгі аспектілер болып табылады және оларды іс жүзінде іске асыру референдумды сәтті өткізудің кепілі болып табылады.
Осылайша, Сарыағаш ауданында өткізілген семинар референдумға дайындықтың маңызды кезеңі болды, бұл комиссия мүшелеріне ғана емес, өңірдің барлық тұрғындарына өз құқықтары мен міндеттерін тереңірек түсінуге, сондай-ақ елдің саяси өміріне белсенді қатысуға мүмкіндік береді.
