«Террор» және «терроризм» терминдері «қорқыту, үрейлендіру, шошыту, қаймықтыру» мағынаны білдіреді. Қалыптасқан анықтамаларға сәйкес террор – дүйім жұртты үрейлендіру, қоғам мен тұлғалардың психологиясына соққы беру және жасалған амал арқылы адамдардың зәресін ұшыру. Мамандарының пайымдауынша, «террор» термині орасан зор үрей салатын және жекелеген адамдарды қаймықтырып, тоздыратын іс-әрекетті, амалды білдіреді. Ал, «терроризм» дегеніміз саяси-идеологиялық мақсаттарға жету үшін іс жүзіндегі билікті, режимді заңнан тыс жолдармен құлату үшін ұйымдасқан, жүйелі және жалғасты террорлық іс-әрекеттерді қолдану болып табылады.
Н.Ә.Назарбаев «Сындарлы он жыл» атты еңбегінде «Терроризм деген не? Терроризмнің иесі кім? Террордың мақсаты қандай?» деген сұрақтарға жауап бере келе, қазіргі кезде белең алып бара жатқан терроризмнің пайда болуына, таралуына, ғаламдық сипатына жан-жақты талдау жасайды. Сонымен бірге еңбекте Орта Азия аймағында терроризммен бірлесіп күрес жүргізу мен қауіпсіздікті сақтау жолдарын нақтылап айқындайды.
Қазіргі жаһандық жағдайда терроризм, экстремизм мәселелері күннен-күнге өзекті болып келеді. Осыған сәйкес, бұл мәселелерге деген көзқарастар мен сараптаулар, талдаулар мен аналитикалық болжамдар да әрқилы болып отыр. Терроризм мен экстремизмнің табиғаты, мақсаты мен қозғаушы күші, шығу себептері, ментальдық болмысы жайында қоғамда қызу пікір таластардың жүріп жатқаны белгілі.
Көпшілікті билеп-төстеу арқылы оларға белгілі бір идеология мен ұстанымды мойындату үшін зорлық-зомбылық көрсетіп, күш жұмсап, лаң салуды көздеген әрекетті қаржыландырушылар да, демеушілер де баршылық. Осының салдарынан терроризм әлемге тарады. Террористік қызметтің жаһандануының салдары онымен тұрақты айналысатын адамдардың айрықша топтарының қалыптасуына алып келуде. Сондай-ақ терроризмнің пайда болуы мен таралуында саяси және геосаяси факторлардың да өз орны бар.
Терроризмнің бір дін немесе бір ұлтпен шектелмейтіні ақиқат. Қазіргі кезде, ислам экстремизмі мен терроризмі деген ұғымдардың кеңінен тарап отырғаны баршаға мәлім. Дей тұрғанмен, исламның өз болмысында ешқандай агрессияшылдық жоқ. Алайда терроризмнің көрініс табуына діни-саяси радикализмнің түрткі болуы ықтимал. Оның үстіне терроризмнің таралуына террористік топ ұйымдарының көбеюі мен насихатталуы да әсерін тигізіп отыр.
Бүгінгі таңда халықаралық терроризм және діни экстремизм дінге залалын тигізуде. Дін атын жамылып, оған кір келтіруді көздеген, сыртқы күштердің қолшоқпарына айналған террористер көп жағдайда діннің қайнар көздеріндегі негізгі қағидаларынан хабары шамалы, діни сауаты жоққа тән адамдар болып келеді. Зорлық-зомбылықтың барлық түрі діндердің ортақ нанымына қайшы келеді. Дін негіздері бойынша Жаратушы адамдарға өзі белгілеген шеңберден шықпауды бұйырады және әлемде зұлымдық жасауға, әділетсіздікке, зорлыққа, өлтіруге, қан төгуге тыйым салады. Бұған байланысты Құранда «....Шектен шықпаңдар, расында Алла шектен шығушыларды жақсы көрмейді» деген.
Ислам дінінде «фундаментализм», «экстремизм», «терроризм» деген ұғым да, түсінік те жоқ. Бұлар ислам дінінің қағидаттарымен мүлде сәйкес келмейді. «Ислам» дегеннің өзі «бейбітшілік, тыныштық» дегенді білдіреді. Исламның басты мақсаты – әлемдегі адамзат арасында бейбітшіліктің болуына негізделген.
Ұлжан Маймақова,
«Асыл мұра» қоғамдық бірлестігінің заңгері.
