Түркістан облысындағы сарқындысы ашық жерге ағып, кір-қоңның суы табиғатты ластап жатқан моншалар жаппай тексеріледі. Осыған орай облыс әкімі Дархан Сатыбалдының тапсырмасымен жұмыс тобы құрылды. Талап бір - қоғамдық моншалардың қожайындары кәріз жүйелерін ретке келтірулері керек. Мәселенің мән-жайы облыс әкімінің төрағалығымен өткен апталық мәжілісте қаралды. Дархан Сатыбалды жыл соңына дейін барлық моншаларды заң талаптарына сәйкестендіру бойынша жұмыстар жүргізуді жүктеді. Және моншадан шыққан сарқынды сулардың көлеміне қарай модульді тазартқыш қондырғылары орнатылуы тиіс.
ЭжТҮКШ басқармасының басшысы Руслан Мұздыбековтың баяндауынша, Түркістан облысының аумағында 41 емдік-ыстық су ұңғымаларына қосылған, яғни жер астынан шығатын ыстық судың үстіне кәсіпкерлер 69 жеке меншіктегі монша салған. Олардың ең көбі Отырар мен Келес, Сарыағаш және Ордабасы аудандарында орналасқан. Оның ішінде 16 монша кәріз жүйелеріне қосылған, 23 моншаның сарқынды сулары талапқа сәйкес емес септикке төгілуде. Кей моншалар Экология департаментінің рұқсатынсыз жұмыс жасауда.
Қалған 30 моншадан шыққан сарқынды сулар тікелей жер бедеріне ашық күйде төгілуде. Яғни, термалды судан пайда тауып жатқандар лас суды сүзгіден өткізетін қондырғы орнатпаған. Шайынды кәріз жүйесіне емес, далаға ағып жатыр. Жайылымға жеткен сабынды су малға, қоршаған ортаға және егістік алқаптарға зиян келтіруде. Бизнес өкілдеріне экологтар ескерту жасап, сүзгі орнатуды жүктеген. Алайда нәтиже жоқ.
- Жер астынан шыққан ыстық суды пайдаланып жатқан монша қожайындары жылына орта есеппен 100 млн теңгеге дейін табыс табады екен. Моншалардың әрқайсысынан тәулігіне 30-40 м3 шыққан сарқынды сулар арнайы септикке төгілмей, елді мекеннің маңындағы жергілікті жер бедеріне тікелей төгіліп, үлкен көлемде жиналуда. Экология департаментімен зерделеу жұмыстары жүргізіліп, қорытындысымен моншалардың иелеріне тазартылмаған сарқынды суларды жергілікті жер бедеріне төгуге тыйым салынғандығы жөнінде хабарлама беріліп, сотқа жолданған. Қазіргі таңда қаралуда,- деді басқарма басшысы.
Орталықтандырылған кәріз жүйелері болмаған жағдайда, жеке кәсіпкерлерге өз қаражаты есебінен талапқа сәйкес септиктер салу қажет. Кір-қоңның суы мерзімінде арнайы техникамен тасымалдап, рұқсат етілген орындарға төгу қажет. Монша қожайындарына кәріз-тазартқыш қондырғысын салу бойынша ұсыныс беріледі. Оларға «ҚР Экология кодексіне» сәйкес, моншаларды талапқа сәйкестендіру бойынша хабарлама беріледі. Сондай-ақ «Бизнестің жол картасы» бағдарламасы аясында локалды кәріз-тазартқыш имаратын салу бойынша ұсыныс бар.
- Бұл проблема жылдар бойы шешімін таппай келе жатыр. Ешқашан қолға алынбаған. Тексерулерден еш нәтиже жоқ. Сондықтан бұл мәселе біржолата шешілеуі тиіс. Өңірдегі көптеген моншалар Экология департаментінің рұқсатынсыз жұмыс жасауда, сондай-ақ кәріз жүйесіне қосылмаған. Аталған кемшіліктерді монша иелері өз қаражаты есебінен жойып, санитарлық нормаларына келтіру қажет. Осы бойынша түсіндіру жұмыстарын жүргізуді тапсырамын. Кәріз жүйелеріне қосылмаған моншаларға Экология департаментімен бірлесіп, заң аясында тиісті шаралар қабылдансын. Жыл соңына дейін барлық моншаларды заң талаптарына сәйкестендіру бойынша жұмыстар жүргізілсін. Моншадан шыққан сарқынды сулардың көлеміне қарай модульді тазартқыш қондырғылары орнатылсын,-деді облыс әкімі Дархан Сатыбалды.
Сонымен қатар, Сауран секторындағы № 7 және №9 үйлер алдына суару жүйелері тартылып, №16 үйдің кәріз жүйесіне тазаланды. М.Өтемісұлы көшесіне қоқыс жәшіктері қойылып, балалар ойын алаңшасының құрылысы басталды.
Сондай-ақ, тұрғындар сұранысы бойынша №22 көше мен Б.Майлин көшесінде тазалық жұмыстары бақылауға алынды.
Ж.Қыдыр көшесіндегі №83, №84 тұрғын үйлердің ауласындағы ауыз су құбырлары жаңартылып, Балақаев көшесі №49/3 тұрғын үйдің жертөлесіндегі кәріз жүйелері қалпына келтірілді.
Баянауыл елдімекенінде кәріз жүйесінің құрылысы басталды.
Тұран мөлтек ауданындағы электр желісі жаңартылып, жаңа трансформатор қойылды. Және Көктем мөлтек ауданы трансформатормен қамтылды.
Саққорған көшесі мен Баққоныс көшесіне, Алғабас және Үржар көшесінің қиылысына балалар ойын алаңшасы салынды.
Қала әкімі Нұрбол Тұрашбековтің тұрғындармен маусым айында өткен кездесуінің нәтижесінде инфрақұрылым және коммуникациялар бөліміне 43 тапсырма берілген болатын. Тапсырмалардың барлығы жұмыс жоспарына енгізіліп, бақылауға алынып жұмыстар жүргізіліп жатыр.
Тұрғындардың өтініші негізінде ағымдағы жылы қала аумағында 15 жерге спорт және балалар ойын алаңшасын және 10 жерге тек ойын алаңшасын салуға бюджеттен қаржы қаралып, мердігермен келісім шарт түзілген. И.Байзақ көшесінде ойын алаңшасын салу бойынша ұсыныс түскен, алайда көше бойында бос жер телімі болмағандықтан Яссы тұрғын алабындағы №24 мектепке ойын алаңшасы салынды, Көккөл көшесіне де алаңша салу жоспарлануда. Айта кетерлігі 2022 жылы Яссы тұрғын алабына қарасты Аралбай, Саққорған көшелерінде ойын алаңшаларының құрылысы жүргізіліп, пайдалануға берілген. С.Болыс көшесіне ойын алаңшасын салуға орны бекітіліп, құрылысын бастау тамыз айына жоспарланды.
Осы және өзге де атқарылған жұмыстар жөнінде қала әкіміне сала жетекшісі баяндап, есеп берді.
Тұран мөлтек ауданындағы гидрант жүйесінде анықталған кемшіліктер мердігерге ескертіліп, қайта қалпына келтіру үшін мерзім берілегенін де тілге тиек етті.
Сатарханов көшесі мен Қазыбек би көшелерінің аралығындағы жүргізілген гидрантты жүйелер су қабылдауға әзір. «Арыс-Түркістан» каналынан су келгенше қазіргі таңда бекітілген кестеге сәйкес көшелердегі көшеттер мен көгалдарды суаруға арнайы техникалар жұмылдырылуда.
Сондай-ақ, қала аумағындағы жаңадан қоныстанған тұрғын үйлерді табиғи газбен қамтамасыз ету мақсатында 1500 абонентке жобалау-сметалық құжаттар әзірленуде.
Тұрғындар «Руханият» саябағындағы жасыл желектің қурауына алаңдаушылық білдірген. Әкімнің салаға жауапты орынбасарының мәлімдеуінше, мұндағы абаттандыру жұмыстары мемлекеттік қабылдаудан өтпеген. Сәуір-мамыр айларындағы түгендеу жұмыстары барысында анықталған қураған ағаш көшеттерінің орнына мердігер күзгі маусымда қайта тал егетінін атап өтті.
Қазақбаев көшесі бойындағы «Нұр» интеллектуалды мектебі аумағына саябақ құрылысын жүргізуге қатысты көтерілген мәселе бойынша, бүгінде эскиздік жоба мен сметалық құжат әзірленіп, бюджеттік ұсыным жолданғаны айтылды.
Нұрбол Әбдісаттарұлы жұмыстардың жүйелі атқарылуын тұрақты қадағалау қажеттігін сала жетекшілерінің назарына қайта салып:
- Ұсыныс-тілектердің айтылған жерде қалмағанын тұрғындар білу керек. Сондықтан, сектор жетекшілері өз аумағында тұрақты кездесу өткізіп, есеп бергендері жөн. Кей аумақтарда жоспарланып, құрылысы басталған жобалардан да халықтың хабары жоқ. Сектор жетекшілері, халықпен байланысты күшейтіңіздер, - деді.
ТҮРКІСТАН: САРҚЫНДЫСЫ ТАБИҒАТТЫ ЛАСТАП ЖАТҚАН МОНШАЛАР РЕТТЕЛЕДІ
