Бүгін Түркістан қаласында Түркістан облысы бойынша Экономикалық тергеп-тексеру департаментінің бастамасымен, жергілікті атқарушы органның қолдауымен «ҚР Қаржылық мониторинг агенттігінің» саябағы ашылды.
Жаңа саябақты ашудағы басты мақсат -жастар арасындағы экономикалық құқық бұзушылықтардың алдын-алу, лудоманияға қарсы күрес және қасиетті қаланың көркеюіне үлес қосу.
Жиынды Департамент басшысы Ерболат Темірболатұлы ашып, Түркістан облысы әкімінің орынбасары Бейсенбай Дәулетұлы, Түркістан облысының прокуроры Мұрат Әжінұрұлы ерікті жастарға алғысын білдірді.
Сонымен қатар, департамент басшысы «Экономикалық тергеп-тексеру қызметінің волонтерлік қозғалысының» жетекшісі
Ескулов Пердебекке салтанатты түрде қозғалыстың туын табыстады.
Саябаққа ҚР Халық әртісі Димаш Құдайбергеннің және еліміздің 20 өңірінің Экономикалық тергеп-тексеру департаменттерінен тарту еткен ағаш көшеттері отырғызылды.
Саябақтың бір ерекшелігі - мұнда республика аумағындағы қаржылық пирамидаларының тізімі жазылған QR-тақтайшалары орнатылған.
Шараға Түркістан облысы әкімдігінің өкілдері, облыс аумағындағы құқық-қорғау органдарының басшылары, Қызылорда облысы және Шымкент қаласы бойынша Экономикалық тергеп-тексеру департаменттерінің басшылары қонаққа келіп, естелікке ағаш көшеттерін отырғызды.
Шара соңында Түркістан қаласының «Jana Lep» тобы өз өнерлерімен көпшілікке көтеріңкі көңіл-күй сыйлады.
Айта кететін, аз ғана уақыт ішінде адам танымастай өзгеріп, бір көргендер қайта көруге асығатын, келмегендер келудің түрлі амалын іздейтін әсем қала, арман қалаға айналғалы қашан?! Бұлай деуімізге ағымдағы жылдың соңғы бес айының өзінде 500 мыңға жуық туристің рухани астанаға табан тіреуі дәлел болмай немене? Ал, бұл үрдістің дәстүрге айналып, көргендер де арманда, көрмегенде арманда болуына жасыл желектердің, саялы саябақтардың, әдемі скверлер мен түрлі аллеялардың арта түсуі де өзіндік сеп болғанына күмән жоқ. Осындай демалыс орындарының ішінде қазақ ұлтының қос алыбына арналған қос аллеяның ойып тұрып алар орны бары сөзсіз. Төрелігі түркі жұртының темірқазығына айналған Төле би, қазылығы қазақ елінің қазынасына баланған Қазыбек биге киелі мекеннен саябақ ашылмауы әбестік болар еді. Олай болса, шаһар тұрғындарының серуен құрар сүйікті жерлеріне айналған әсем тынығу орындары жайлы ақтара жазсақ.
Жалпы аумағы 7 гектарды алып жатқан Төле би саябағы қарт қаланың ең маңызды территорияларының бірінде орын тепкен. 5 гектар жері көгалдандырылған жасыл желекті аймақта 2000 түп тал егілген. Дәлірек айтар болсақ, 1 260 дана терек талы, 200 дана айлант, 340 дана қарағаш, 100 дана шынар мен 100 дана үйеңкі ағашы аталған демалыс орнының ажарын ашып қана қоймай, ауасының тазара түсуіне әсер етіп тұр. Ұңғыма арқылы суарылу жүйесі жасалған бұл маңда 1000 дана гүл шоқтары егілген. Сарқырап аққан салқын фонтандары жаздың аптап ыстығында таптырмас сая. Сонымен қатар, балалар үшін ойын алаңшалары да орын тауып, жанға жайлы демалыс үшін бар жағдай жасалған деуге толықтай негіз бар. «Түркістан жарық-тазалық» ЖШС мердігерлік еткен саябаққа Төле би бабамыздың есімі берілгені орынды. Себебі, бұл тынығу орнының өзі де Төле би көшесінде орналасқан.
Ел Тәуелсіздігінің 30 жылдығы қарсаңында киелі шаһардың қақ төрінде қаз дауысты Қазыбек биге ескерткіш ашылған еді. Монументтің ашылуына ұлтымыздың батыр ұлы Тоқтар Әубәкіров арнайы ат басын бұрып, түркі жұртының рухани астанасында дәл осындай ескерткіштің болуы заңдылық екеніне тоқталған еді. Ол өз сөзінде: «Ұлы бабамыз, бүкіл қазақтың басын қосып, бар қазақ бір қазақ болсын деп армандап еді. Ұлы бидің жатқан жерінде ескерткіштің ашылуы сол арманның орындалғаны деп санайық»-деп ағынан жарылған болатын Халық қаһарманы. Иа, Тоқтар ағамыздың сөзінің жаны бар. Ұлтымыздың ұлылығының үлгісіне айналған Қазыбек бидің сан тарихтың сақталған сырлы сандығындай киелі Түркістанда ұлықталуы дау тудырмас мәселе. Ендігі кезекте осы ескерткіш орын тепкен аллея жайында айта кетейік.
Аллея 2020 жылы Түркістан қаласы әкімдігінің инфрақұрылым және коммуникациялар бөлімінің тапсырысына сәйкес, «Түркістан жарық-тазалық» ЖШС-нің мердігерлігімен құрылысы жүрген. Жалпы аумағы 0,20 гектарды құрайды. Бұл жерде 200 м2 аяқжол, 20 дана жарықшам, 20 дана орындық және 20 дана қоқыс жәшігі орналастырылған. 600 м2 жер көгалдандырылып, сонымен қатар, балалар ойын алаңшасы, футбол алаңшасы және street workout-пен жабдықталған. Аллеяға кіреберісте орналасқан әсем аркалары да аталған тынығу орнының ажарын аша түскен. Қазіргі таңда «Жасыл Түркістан» КММ тарапынан күтіп ұстау жұмыстары жүргізілуде.
Қайта түлеген қарт Түркістанда бүгінгі күні саябақтар саны 32-ге жетіпті. Бұл саялы орындардың жалпы аумағы 318 гектарды құрайды. Сонымен қатар, 32 скверлер мен бульварлар да рухани астанамыздың ажарын ашып тұрғанына көрер көз куә. Аталған жерлермен қоса, көше бойында орналасқан жасыл желектерді күтіп ұстау үшін 2500 жұмысшы мен 450 техника жұмылдырылған. Кешенді жұмыстар биылғы жылы да жалғасын тауып, 249 мың дана түрлі интродукцияланған ағаш көшеттерін егу жоспарланыпты. Жоспарға сәйкес, қала аумағындағы Яссы секторындағы гидрант жүйелері толық жүргізіліп аяқталған, суғару жүйелерімен қамтылған көшелерге ағаш көшеттері егілу қажет болатын. Гидранттық жүйелер жүргізу құрылыс жұмыстары аяқталмай қалу себебінен жалпы көлемі ағымдағы жылдың ақпан айының 20-сынан бастап, 83 мың ағаш көшеттері егілген.
Бүгінгі таңда, түрленген Түркістанда 45 саябақ бар. Бұл жалпы аумағы 318 гектар жерді алып жатыр. Оларды күтіп ұстау үшін 2500 жұмысшы мен 450 техника жұмылдырылған. Жаңарған қаланың саялы саябақтарын саралай кетейік.
Шаһар тарихында ойып тұрып орын алтын саябақтар көшін «Жеңіс» демалыс орны бастайды. Қарт қаланың кешегісі мен бүгінгісіне куә бұл саябақ 2019 жылы күрделі жөндеуден өтті. Ұлы Отан соғысы ардагерлерінің құрметіне аталған саялы орынның қазіргі келбеті көз қызықтырарлықтай. «Жеңіс» саябағындағы балаларға арналған ойын алаңшалары, атракциондар, заманауи скейт-парк пен футбол алаңы демалыс үшін таптырмас орын етіп тұр. Қаланың қақ ортасында орын тепкен демалыс орынында 3000 шаршы метрге гранит төсегіш төселіп, 2500 ағаш отырғызылған болатын. Саябақ аумағы толықтай түрлі-түсті жарықшамдармен жарақтандырылған. Сонымен қатар, шахматтық дизайнда құрғақ фонтан бой көтеріп, тас жолдар төселген.
2021 жылы пайдалануға берілген саябақ шынында да келушілердің көзайымына айналды. Киелі қаланың көркіне көрік қосып, ажарын аша түскен демалыс орнын Алматы, Ақмола және Қарағанды облыстары жаңарған Түркістанға тарту еткен. Мердігер компания «Bazis Construction» ЖШС жалпы жер көлемі 30 гектарды құрайтын демалыс орнына өзіндік ерекше стиль қалыптастыра білген. Мәселен, «Түйелер керуені» композиция-сы бұл жерге ерекше шығыстық рең береді. Шөлді сүйетін жануар қала тарихында ерекше орын алады, сондықтан түйе бейнесі бар мүсіндер көшелерде жиі кездеседі. Алып аумақты алып жатқан бұл жерде 2 301 дана ағаш отырғызылып, 5 363 дана бұталар, 3,36 гектар жерге гүлдер отыр-ғызылған. Түркістанды жасыл желекке айнал-дырып, қаланың табиғатына, климатына әсер етуді көздеген әкімдік «Жібек жолы» саябағындағы ағаштар санын әлі де арттыруға ниетті.
Саябақтың саясына тынығуға келген кез-келген азамат үшін бұл жерден жанына тыныштық, бойына қуат алуға мүмкіндік бар. Сан түрлі сауық орындары атын атап, түсін түстеп өтуге әбден лайық. Олардың көшін қырдағы байқау алаңы бастап тұр. Сәулеттік шешімі бабаларымыз мекен еткен киіз үй мен шаңырақты еске түсіріп, іргелес жатқан аумаққа жоғарыдан көз салуға мүмкіндік сыйлаған. Балаларға арналған атракциондар, алып көру шеңбері, шулы субұрқақтар мен жасанды көлдер көптің көңілінде ұзаққа сақталады.
Ауасы таза, аумағы жасыл желекпен көмкерілген саябақта барлық жағдай қарастырылған. 1071 дана жарықшамдары демалыс орнын кешкі уақытта да жанға жайлы демалыс үшін таптырмас орын етіп тұр. Сондай-ақ, саябақта 177 орындықпен 4,58 шақырымды құрайтын жаяу жүргіншілер жолы қарастырылған. Салауатты өмір салтын ұстанып, спортпен айналысқысы келетіндер үшін де бұл жер таптырмас демалыс орны. Сөзіміздің дәлелі ретінде, жүгіру және велосипед жолақтарын айта кетсек болады. Еуропалық стандардтарға сай салынған жолақтар өз велосипеді барлар үшін ғана пайдалы емес. Бұлай деуіміздің себебі, «Turkistanbike» жалға беру пунктінде демалушыларға қос дөңгелекті көлікті жалға алуға мүмкіндік бар. Ал, командалық спортпен айналысқанды жаны сүйетіндер үшін салынған футбол, баскетбол алаңдары мен теннис үстелі келушілер арасында үлкен сұранысқа ие екенін аңғару қиын емес.
Түркістан қаласы – еліміз үшін ғана емес, күллі түркі жұртшылығы үшін маңызы жоғары мекен. Құт қонған киелі шаһардың өркендеп-өсуі үшін жасалып жатқан жұмыстар талайды таңдай қақтырып, көз жауын алардай әсер беретінін жоққа шығара алмаймыз. «Ұлы Жібек жолы» деген атпен әлем тарихында алтын әріппен жазылған керуен жолының орын теуіп, Еуропа мен Азияның арасында алтын көпір болған көне Түркістанның бүгінгі бет-бейнесіне, келбетіне көрік қосқан «Жібек жолы» саябағы да уақыт өте өзіне тиесілі бағасын аларына күмән жоқ. Сөзіміздің басында Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлының сөзін ұсынған едік. Шынында да, ел президенті өз пікірінен жаңылмағанына уақыт куә. Саялы саябақ қазіргі таңда қаланың мақтанышына, туристердің көзайымына, тұрғындардың сүйікті демалыс орнына айналып үлгерді.
Қаланың көркін кіргізетін әрине ең әуелі жарықшамдар, саябақтар мен түрлі түске боялған тұрғын үйлер. Иә, кез-келген қаланың мақтан тұтатын, беделін арттыратын бір ғимараты немесе саябағы болады. Мысалы, Елордамыздағы 97 метр биіктікті құрайтын – Бәйтерек, Алматы қаласындағы бұлтпен таласып жатқан Алатау шыңы. Ал, киелі шаһарымызға келер болсақ, туризмі дамыған бұл қалада Қ.А.Ясауи кесенесінен кейін Ұлы «Жібек жолы» сауда жолына ұқсатып салынған «Керуен сарай» туристік кешенін айтуға болады. Екі жыл бұрын бой көтерген туристік кешеннің іші де, айналасы да демалуға қолайлы. Бүгінде Түркістан қаласына табан тіреген қонақтардың басым көпшілігіне қала ішінде орналасқан саябақтардың күтімі ұнауда. Сөзімізге дәлел қаламызда орналасқан Президент саябағы. Аталмыш саябақтың ел игілігіне пайдалануға берілгеніне тура бір жыл толып отыр. Саябаққа кірген кезде сол жағыңызда Түркістан облысының Әзірет Сұлтан атындағы бас мешіт бар. Оң жағыңызда «Күлтөбе» ескі қалашығы бар.
Аумағы 38 гектар болатын саябақта бүгінде 8 мыңнан астам ағаш, 43 мың түптен астам гүл егілген. Тағы бір ерекшелігі, әлемнің бірнеше мемлекетінен әкелінген елімізде сирек кездесетін ағаш түрлері де осында өсіп тұр. Сонымен қатар, саябақта 1400 ден астам жарық шам мен 235-ке жуық орындықтар қойылған.
Дәл бұл саябақтың көпшіліктің көңілінен шығу себебі, жазы ыстық болатын киелі қаламызда бұрын соңды болмаған, сыйымдылығы — 100 мың текше метрге жуық, тереңдігі – 4 метр болатын жасанды көл бар. Бұл көлде катамаранмен серуендеуге мүмкіндік бар. Көлдің ортасында түнгі қаланы тамашалауға болатын Ұлы даланың жеті қыры монументі бар. Бұл жерде 7 керемет мүсінделген. Атап айтар болсақ, атқа міну мәдениеті, аң стилі, ежелгі металлургия, алтын адам, түркі әлемінің бесігі, ұлы жібек жолы және де Қазақстан — алма мен қызғалдақтың отаны бейнеленген.
Демалысыңызды пайдалы және ләззатпен өткізумен қатар, көптеген биік-биік ағаштар арасымен серуендеуді қаласаңыз «дендросаябаққа» бет алыңыз. Қалалық құрылыс бөлімінің тапсырысы бойынша салынған бұл нысанның басты мақсаты — шаһарды абаттандыру және қала тұрғындары мен қонақтары үшін серуендеуге қолайлы жағдай жасау. Сондай-ақ, Түркістан қаласында жасыл желектердің санын көбейту.
Саялы саябақ 2022 жылы тұрғындарға пайдалануға берілген. Құрылысына 717,7 миллион теңге жұмсалған. Жалпы ауданы 28 мың шаршы метрді алып жатқан демалыс орнында жаз айларында түркістандықтар мен қала қонақтарына жаяу жүріп, таза ауада тыныстап, велосипед теуіп, көңіл көтеріп қайтуға мол мүмкіндіктер қарастырылған.
Саялы орын жыл сайын түрленіп, гүлденіп келеді. Биыл да жаңарту жұмыстары қарқынды жүрді. Бір жыл бұрын ашылған бұл жасыл желекті аймақ тұрғындардың сүйікті демалыс орнына айналып үлгерді. Мұнда гүл мен ағаштардың көптеген түрі өседі. Ал, әсем орынды жарықтандыру мақсатында 1026 жарықшам орнатылған. Сонымен бірге, мұнда 480 дана арнайы орындық халықтың қолданысына берілген. Мұндағы көз тартар әдемі көріністер көздің жауын алып, тартымдылығымен өзіне баурай түседі. Сол үшін де демалыс бағын аралап, серуен құрған тұрғындар көп.
Саябақтың тазалығы мен қауіпсіздігін қадағалап отыратын арнайы жауапты өкілдер жұмыс жасайды. Соған орай, қонақтарға қоқыс тастауларына ыңғайлы етіп 400-ге жуық қоқыс жәшігі қойылған. Ауасын жұтып, суын ішіп жатқан қоршаған ортамыздың тазалығы үшін бәріміз жауаптымыз.
Қоғамдық кеңістіктің аумағында 13 218 ағаш, 5552-ге тарта бұталар егілген. Саябақ аумағы әлі де жетілдіріліп, толықтырылатынынан да хабардар болдық. Себебі, қала тұрғындары мен қонақтары бос уақыттарын денсаулықтарына пайдалы етіп өткізетін орындардың санын көбейту аса маңызды.
Түркістанның түрленуіне өзіндік үлес қосқан демалыс орындарының ішінде қазақ ұлтының қос алыбына арналған қос аллеяның ойып тұрып алар орны бары сөзсіз. Төрелігі түркі жұртының темірқазығына айналған Төле би, қазылығы қазақ елінің қазынасына баланған Қазыбек биге киелі мекеннен саябақ ашылмауы әбестік болар еді. Жалпы аумағы 7 гектарды алып жатқан Төле би саябағы қарт қаланың ең маңызды территорияларының бірінде орын тепкен. 5 гектар жері көгалдандырылған жасыл желекті аймақта 2000 түп тал егілген. Дәлірек айтар болсақ, 1 260 дана терек талы, 200 дана айлант, 340 дана қарағаш, 100 дана шынар мен 100 дана үйеңкі ағашы аталған демалыс орнының ажарын ашып қана қоймай, ауасының тазара түсуіне әсер етіп тұр. Ұңғыма арқылы суарылу жүйесі жасалған бұл маңда 1000 дана гүл шоқтары егілген. Сарқырап аққан салқын фонтандары жаздың аптап ыстығында таптырмас сая. Сонымен қатар, балалар үшін ойын алаңшалары да орын тауып, жанға жайлы демалыс үшін бар жағдай жасалған деуге толықтай негіз бар. «Түркістан жарық-тазалық» ЖШС мердігерлік еткен саябаққа Төле би бабамыздың есімі берілгені орынды. Себебі, бұл тынығу орнының өзі де Төле би көшесінде орналасқан.
Шаһар көркін ашқан саялы саябақтардың бірі — қаланың Кентау бағытынан кіре берісінен 14 гектар жерге орналасқан, құрылысы 2018 жылдың тамыз айында басталып, желтоқсан айында пайдалануға берілген «Парасат» саябағы. Демалыс орнының құрылыс жұмыстары о баста «Түркістан жарық-тазалық» ЖШС мекемесі тарапынан жүргізілген. Демалыс аймағының құрылыс монтаж жұмыстарына 260 млн. 742,92 мың.теңге қаржы бөлінген.
Айта кетейік, Парасат саябағы Түркістан қаласы облыс орталығы болғанға дейін құрылысы салынған. Негізгі мақсаты қала тұрғындары серуендеуге, демалуға арналған. Саябақ алғаш пайдалануға берілгенде абаттандырылып, архитектуралық құрылысы жағынан соңғы үлгіде жасақталған болатын. Онда жарық бағаналары мен аркалар, смарт орындықтар, субұрқақтар мен тренажерлік аспаптар, теннис, футбол, баскетбол алаңшалары мен веложолдар және концерт алаңы орнатылған. Саябақты сумен қамтамасыз ету жүйесі толығымен автоматтандырылған болатын. Аумағы 14,0 га құрайтын саябақта кіреберіс арка, аяқжолдар, балалардың емін-еркін спортпен шұғылдануы үшін ойын алаңшалары, сахна, орындықтар, түнгі жарықтар қаралған, түрлі жеміс ағаштары, шыршалар отырғызылған.
Осыдан бірнеше ай бұрын Түркістан төрінде «Руханият» саябағы ашылған болатын. Саябақ Яссы мөлтек ауданы тұрғындарының ұсынысымен бой көтерді. Алғашқыда тұрғындар бос орынға мектеп салынса деген тілектерін білдірген-ді. Себебі, аталмыш аумаққа жақын білім ордасы жоқ. Оның үстіне бос жатқан жер қоқыстан көз ашпай қараусыз қалған еді. Бүгінде бұл орын шаһарымызға көрік берер саялы саябақтың біріне айналады.
Жалпы аумағы 7 гектарды құрайтын саябақтың ішінде 200 дана жарықшам орнатылса, демалушылар үшін жалпы саны 120 орындық қойылған. Өз кезегінде саялы бақтың ішін жасыл желектендіру жұмыстары да қолға алынған. Яғни мұнда 8000 түп ағаш егіліп, балалардың ойнауына ыңғайлы ойын алаңшалары да салынған. Сонымен бірге жаяу жүргіншілердің серуендеуіне арналған арнайы аяқжолдармен қатар үш автотұрақ аумағы мен веложол да қарастырылған. Аталмыш қоғамдық орын демалуға таптырмас мекен.
Өткенге көз жүгіртсек. Саябақ қасиетті Рамазан айында толықтай аяқталып, қолданысқа берілген болатын. Мұндай игі істердің барлығы дерлік тұрғындарға мейілінше қолайлы жағдай жасау мақсатында қолға алынады. Сондай-ақ, саябақтың ашылу салтанатына қатысқан зиялы қауым өкілдерінің қатарында облыстық ардагерлер алқасының төрағасы Жарылқасын Әзіретбергенов, қаланың зиялы қауым өкілі Әскер Әбдікәрімов, облыстың бас имамы Ержан Төлепов, қаланың бас имамы Мұхаммеджан Жұмадуллаев ізгі лебіздерін жеткізіп ашылу салтанатына арнайы қатысқан еді.
Бұл қаламыздағы саялы саябақтардың бір тізбегі ғана. Көркіне көз тоймайтын демалыс орындары әлі де жеткілікті. Саннан сапаға көшуді талап еткен бүгінгі уақытта 45 саябақтың барлығына емес, олардың жылдар өтсе де өзіндік тартымдылығын жоғалтпағанына мақтануымыз қажет. Осы орайда, жауаптыларға артылар жауапкершіліктің жүгі ауыр. Ауқымы ай санап артқан қасиетті қалада әлі талай жасыл желекпен көмкерілген саялы саябақ бой көтереріне күмән жоқ.
ТҮРКІСТАНДА ҚР ҚАРЖЫЛЫҚ МОНИТОРИНГ АГЕНТТІГІНІҢ САЯБАҒЫ АШЫЛДЫ
