ШАҺАРДЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУЫ

Түркістан қаласына облыс орталығы мәртебесі берілген тұста 2018 жы­лы Түркістан облысы хал­­қының саны 1983969 адам бол­са, қазіргі уақытта ол 285216 адам­ға кө­бейіп, жалпы 2269185 адамға жет­кен. Оның ішінде қазір Түркістан қа­ла­с­ында 221102 адам тұрады. Ал­­дағы уақытта бұдан да көбейе тү­се­тіні анық. Халықтың саны өскен сайын тұр­­ғындар тара­пы­нан көп­те­ген мә­селелер мен сұрақтар туын­дай­ды. Яғни, өсім бар жерде, инфрақұрылымға қатысты өзекті мә­селе­лер де туындап жатыр. Сон­дық­тан, атал­ған мәселелерді дер кезінде ше­шу шаһар басшысының басты мін­деті болмақ.
Қазіргі таңда Түр­кі­стан қаласында 12088 шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері 268,8 млрд. теңгенің өнімін өндіріп, бюд­жет­ке төленген салық көлемі 8,1 млрд теңгеге жеткен. Соңғы үш жылда Түр­кі­стан қаласында 536 жоба іс­ке асып, оның 251-і пайдалануға тап­­­сырыл­ған.
Халықты баспанамен қам­та­ма­сыз ету ең басты қажетті­лік­­тің бірі десек, Түркістан қала­сын­да төрт жылда жалпы 337 көпқабатты тұр­ғын үйдің құрылысы жүргізіліп жа­тыр. Яғни 15411 пәтер, 1001,1 мың шар­шы метр.
Бүгінде жаңа қаланы ауызсумен қам­тамасыз ету де жақсы жол­ға қойылған. Түркістан қаласында ауызсу құ­бырларын қайта жаңғырту мақ­са­тында бірнеше нысанның құрылыс жұ­мыстары 7-шағын аудан, Мақта зауыты, Жөндеу зауыты, бірінші және екінші Яс­сы-Шавғар, Теміржол маңында қатар жүр­гізіліп жатыр. Нәтижесінде, қосымша 7500 жеке тұрғын үй сапалы ауыз су құ­бырымен қамтылатын болады. Киелі қаланы электр жарығымен қамту мақсатында Түркістан қаласы аумағы 98,5 пайыз электр қуатымен қам­та­ма­сыз етілген болса, оның 84 пайызы са­палы электр қуатымен қамтылды. Биыл 3 нысанның құрылысын аяқ­тап, қамту көрсеткішін 99 пайыз­ға жеткізу көзделіп отыр. Түркістан қаласында 845 ша­қы­рым­­дық 875 көше бар. Олардың 37,4 пайы­зы – асфальт, 47,5 пайызы – тас­жол және 15,1 пайызы – топырақ жол­дар. 2021 жылы 15,1 шақырым 11 кө­ше орташа жөндеуден өтті. Топырақ жол­дардың санын азайтып, тас жол­дар­дың саны мен сапасын арттыру мақ­сатында 2021 жылы 158 шақы­рым қашықтықты құрайтын 185 кө­шеге тас төселді. Осы жылы қалған 127,3 ша­қы­рым топырақ көшелерге ша­ғал тас төселіп, 46,4 шақырым құ­рай­тын 40 көшеге орташа жөндеу жұ­мыстары жүргізіліп, асфальт жа­бы­ны төселмек. Бұдан бөлек, жалпы ұзын­дығы 29,6 шақырымға жететін 26 көшеге аяқжол салу жос­парланған. Жалпы, қалада 24 қоғамдық кө­лік бағыты бар. Қоғам­дық көліктің 18 пайызы жаңартыл­ған. Биыл тағы 50 жаңа автобус са­тып алу жоспарланған.
Тұрғындар санының өсуіне бай­­­ланысты Түркістан қала­сын­да 2025 жылға дейін 11 мектеп са­лынады деп жоспарланып отыр, оның бәрі де бюджет есебінен жүргізіледі. Бұған дейін «Ал­тын ұрпақ» бастауыш мектебі, «Turkestan бастауыш мектебі», «Бе­ре­ке Болашақ» мектебі, «Білім-Ғылым Ин­новация» мектебі, Bilim kemesi мек­теп-лицейі, «Nur интеллектуалды мек­тебі» секілді 6 жекеменшік мек­теп­тер пайдалануға берілді. Мұның бә­рі халықты білім беру орта­лық­тары­мен қамтуға және оларда сапа­лы білім беру ісін жүргізуге зор пай­да­сын тигізіп отыр.
Түркістанда «Керуен Сарай» көпфунк­цио­налды туристік кешенінде демалыс орындар және туристік нысандары іс­ке қосылды (Ramada by Wyndham, Emir Plaza, Rich Hotel, Grand Villa, Golden Ray Turkistan Hotel, Этно Парк Резорт).
Қаланың негізгі әлеуметтік-инф­рақұрылымы қаланып, жаңа­дан халықаралық әуежай, әкім­шілік-іскерлік және рухани-мәдени ор­талықтары салынды. Биыл мұз ай­дыны, ескек есу ка­налы, Б.Саттарханов атындағы спорт кешені, туристерге арнал­ған жа­санды көл демалыс орталығы са­лынып, пайдалануға берілмек.
Небәрі бес жылда тұрғындардың тұрмысын жақсарту үшін ерекше үш мәселе­ түбегейлі шешілді. Ал­ғаш­­қысы – табиғи газбен қамту. Бұ­ған дейін табиғи газбен қамту дең­гейі 26 пайыз болса, бүгінде қала тұр­ғындары көгілдір отынмен 100 пайыз қамтамасыз етілген. Өткен жылдары табиғи және сұйылтылған газды қауіп­сіз пайдалану мақсатында әлеу­меттік қолдауға мұқтаж 500 отбасыға газосигнализатор орнатылып, бұл өз ке­зегінде қаланың экологиялық ахуа­лын жақсартып және жасыл эко­номика бағдарламасына оң септігін ти­гізіп жатыр.
Екіншісі – қала халқын ауыз сумен қам­тамасыз ету. Бұрын Түркі­стан қаласында халық 100 пайыз та­за ауызсумен қамтамасыз етілмеген және суармалы су өте аз болды. Осы мәселерді шешу мақсатында бірінші ке­зекте халықты ауызсумен қам­та­ма­сыз ету қолға алынып, жүзеге асы­рылған екі ірі жобаның арқа­сын­да бүгінде бұл мәселе түбегейлі ше­шілген. 2050 жылға дейін ха­лық саны 500 000 адамға жету мү­м­кін деген болжам да ескерілген.
Түркістан қаласына 234 млн тек­ше метр ағын су жетіспей­ті­ні анық­та­лып, оны шешу үшін ға­лым­дармен кеңе­се келе Түркістан қа­ласына 248,8 млн текше метр ағын су жет­кізу­дің жо­лы табылған. Бұл үшін «Түр­кістан ма­гистралды кана­лын күр­делі жөн­деу» жобасы ар­қылы 60 млн текше метр су үнемделіп, қала ау­ма­ғындағы 8 шақырым канал бойы абат­тан­дыры­лады.
Бұрын ағын су 43 пайыз фильт­ра­циялық шығынға ұшыраса, енді оны болдырмау үшін бүгінде 52 ша­қы­рым каналды бетондау жұмыс­тары жүргізілген. «Кең­сай – Қосқорған» 2 су қоймасы жобасы пайдалануға берілді. Жоба аясында 34 млн текше метр ағын су жеткізіледі.
«Арыс-Түркістан магистралдық ар­насын толықтыру үшін Сырдария өзенінен машиналық арна салу» ар­қылы 52,8 млн текше метр ағын су жет­­кізілетін болады. Жаңадан «Сарқырама» су қой­ма­­­сын салу арқылы 65 млн. текше метр ағын су жеткізілмек. Сондай-ақ, Кентау қаласында «Қос­­қорған» су қоймасын то­лық­тыра отырып, су төмендету жүйе­сін салу жо­басы арқылы 40 млн текше метр ағын су жеткізіледі.
Түркістан қаласы айналасында азық-түлік белдеуі қалыптас­тыры­лып, құны 26,9 млрд теңге бо­ла­тын бес серпінді инвестициялық жобалар жүзеге асырылып жатыр. Қа­ла аумағында 225 гектарда 30 сая­бақ, 13,6 гектарда 15 сквер мен аллея­лар, 129,4 гектарда 9 алаң бар. Майкөтов кө­шесіндегі «Желілік саябақ», «Шатқал саябағы», «Оты­рар» мөлтек ауданындағы көп­қа­бат­ты тұрғын үйлер аумағын көгал­дан­дыру жұмыстары жүргізіліп жатыр.
Бүгінде Түркістан қаласын да­мы­тудың екінші кезеңі басталып кетті. Кешенді жос­парға сәйкес 109 жобаны іске асыру көзделген. Инвестиция кө­лемі 1,3 трлн теңге, оның 1 трлн тең­ге­сі немесе 77 пайызы жеке ин­вес­тициялар. Қаланы дамытудың екінші кезеңі бір­неше аумақта іске асырылады. Ау­мақта әуежай аумағына ауыл шаруа­шылығы және басқа да серпінді жо­балар іске асырылатын болады. Бірінші аумақта әкімшілік-іс­керлік орталығы аумағында за­манауи білім, денсаулық сақтау, спорт нысандары мен әкімшілік ғи­мараттар, демалыс орындары са­лы­натын болады. Екінші аумақта Б.Саттарханов даң­ғылы бойынша спорт ке­ше­ні, Яссы желілік саябақтары са­лын­бақ. Үшінші аумақта мәдени-ру­хани орталықта Әзірет Сұл­тан мұражай аумағы абаттандыры­лып, Қылует мешіті, аз қабатты тұр­ғын үйлер құрылысы іске асырылмақ. Аталған іс-шараларды іске асыру нә­тижесінде 2025 жылы облысы­мыз­дың жалпы өңірлік өнім көлемі 3,6 трлн теңгеге жетіп халықтың табысы мен еңбек өнімділігі 50 пайызға өсіп, 40 мыңнан аса жұмыс орны ашылады деп жоспарланған.
Түркістан – жай қала емес, алыс-жақынға даңқы кеткен ежел­гі тарихи қаланың бірі. Ал қа­зіргі жағдайда ол уақытпен бірге қар­қынды қарыштап, тез дамып келе жат­қан заманауи шаһар. Демек, оның да­муы, белгілі бір дәрежеде еліміз да­муының драйвері етуге болады. Ен­ді алдағы ширек ғасырда Түркістан шаһары жарты миллион адам тұра­тын рухани және әлеуметтік-экономикалық жағынан дамыған саяхатшылар қызығатын үлкен мегаполистердің біріне айналмақ. Сондықтан, қаланы бар­лық жағынан кешенді дамытуға деген билік пен халықтың бірлескен ыстық ықыласының бүгіннен басталғаны қуантады.