Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясы (ҚР ОСК) соңғы жылдары өзін халықаралық аренада маңызды ойыншы ретінде бекітіп, сайлау процестері саласындағы түрлі елдермен және халықаралық ұйымдармен ынтымақтастықты белсенді дамыта түсті. Бұл жұмыс демократиялық қағидаттарды нығайтуға және Қазақстанда да, одан тыс жерлерде де сайлаудың ашықтығын қамтамасыз етуге бағытталған. ҚР ОСК-ның әлемдік аренадағы қызметі халықаралық байқау миссияларына қатысуды, шетелдік әріптестермен келісімдерге қол қоюды және халықаралық сайлау ұйымдарымен белсенді өзара іс-қимылды қамтиды.
ҚР ОСК халықаралық ынтымақтастығының жарқын мысалдарының бірі 2024 жылғы маусымда Венгриядағы Еуропалық парламент пен жергілікті билік органдарына сайлауды бақылауға қатысу болды. Бұл іс-шара маңызды болды, өйткені Қазақстан делегациясы алғаш рет Еуропалық Одақта осындай іс-шараға шақырылды. Төраға Нұрлан Әбдіров бастаған ҚР ОСК өкілдерінің сапары қазақстандық тарапқа ЕО елдерінде сайлау өткізу ерекшеліктерімен танысып қана қоймай, Еуропадағы демократиялық процестерді халықаралық бақылауға өз үлесін қосуға мүмкіндік берді.
Венгрияға сапары барысында ҚР ОСК төрағасы мен Венгрияның Ұлттық сайлау кеңсесінің президенті доктор Аттила Наги арасында кездесу өтті. Осы кездесу аясында екі елдің сайлау органдары арасындағы одан әрі ынтымақтастықтың негізін қалаған өзара түсіністік туралы Меморандумға қол қойылды. Бұл құжат тараптардың белсенді түрде тәжірибе алмасу ниеттерін растап қана қоймай, екі елдің сайлау процестеріне озық технологиялар мен әдістерді енгізу үшін жаңа көкжиектер ашты. Атап айтқанда, қазақстандық тарап дауыс берудің баламалы әдістері, мүгедектігі бар сайлаушылардың құқықтарын қамтамасыз ету, сондай-ақ Интернетте үгіт-насихат науқандарын өткізу мәселелерінде Венгрияның тәжірибесін зерделеуге қызығушылық білдірді.
Мұндай кездесулер мен келісімдерге қол қою ҚР ОСК-ның халықаралық аренадағы жұмысындағы маңызды сәттерге айналады. Олар Қазақстанның әлемдік озық тәжірибелерді қабылдап қана қоймай, сайлау өткізу саласындағы өз тәжірибесімен бөлісуге дайындығын көрсетеді. Венгрия Қазақстан осы салада тығыз байланыс орнатқан жалғыз ел емес екенін атап өткен жөн. 2024 жылдың сәуір айында ҚР ОСК делегациясы Оңтүстік Кореядағы парламенттік сайлауды бақылауға қатысты. Бұл сапар Қазақстанға әлемнің неғұрлым технологиялық дамыған елдерінің бірінің сайлау процестерінде қолданылатын озық технологиялармен танысуға мүмкіндік бергендіктен маңызды болды.
Оңтүстік Кореяға сапары аясында ҚР ОСК төрағасы Нұрлан Әбдіров Кореяның ұлттық сайлау комиссиясының төрағасы доктор Но ТЭ-ак-мен екіжақты кездесу өткізді. Келіссөздер барысында тараптар сайлауды ұйымдастыру, сайлаушыларды тарту және сайлау процестеріне жаңа технологияларды енгізу сияқты салаларда тәжірибе және білім алмасу мүмкіндіктерін талқылады. Оңтүстік Кореяға сапар Сеул Халықаралық сайлау форумына қатысуды да қамтыды, онда Нұрлан Әбдіров халықаралық ынтымақтастықтың маңыздылығын және Қазақстанның демократиялық қағидаттарға берілгендігін атап өтті.
ҚР ОСК өзінің халықаралық қызметінде өз қызметкерлерін оқыту және олардың біліктілігін арттыру мәселелеріне ерекше назар аударады. Бұл жұмыстың маңызды элементі қазақстандық мамандардың халықаралық білім беру бағдарламалары мен семинарларға қатысуы болып табылады. Бұл бағдарламалар қазақстандық мамандарға шетелдік әріптестерінің тәжірибесін зерделеуге мүмкіндік береді, бұл, сайып келгенде, Қазақстандағы сайлау процестерін жақсартуға ықпал етеді.
Бұдан басқа, ҚР ОСК сайлауды бақылауға және олардың ашықтығын қамтамасыз етуге мамандандырылған халықаралық ұйымдармен ынтымақтастықты белсенді дамытуда. Қазақстандық тарап Еуропадағы қауіпсіздік және Ынтымақтастық Ұйымының (ЕҚЫҰ), Демократия және сайлауға жәрдемдесу жөніндегі халықаралық институттың (IDEA) және басқа да беделді құрылымдардың қолдауымен ұйымдастырылған іс-шараларға үнемі қатысады. Бұл ұйымдар бүкіл әлем бойынша демократиялық процестерді дамытуда маңызды рөл атқарады және олармен ынтымақтастық Қазақстанға сайлаудың адалдығы мен ашықтығын қамтамасыз ету жөніндегі халықаралық күш-жігердің алдыңғы қатарында қалуға мүмкіндік береді.
Айта кетейік, ҚР ОСК-ның халықаралық аренадағы қызметі тек сайлауды бақылау мен конференцияларға қатысу шеңберінен шығып отыр. Қазақстан халықаралық сарапшылар мен бақылаушыларды белсенді түрде қабылдап, оларды өз сайлауына мониторинг жүргізуге шақырады. Бұл елдегі сайлау процестерінің ашықтығы мен заңдылығын қамтамасыз етудегі маңызды элемент болып табылады. Мәселен, Үндістан, Венгрия, Түркия және басқа елдердің өкілдері президенттік сайлауды және Қазақстан Парламентіне сайлауды бақылауға қатысу үшін бірнеше рет шақырылды. Бұл сапарлар халықаралық қоғамдастықтың қазақстандық сайлау жүйесіне деген сенімін нығайтуға ықпал етеді және елдің сайлау науқандарын ашық әрі ашық жүргізуге дайындығын растайды.
ҚР ОСК-ның әлемдік аренадағы жұмысының ажырамас бөлігі оның сайлау және демократиялық даму мәселелеріне арналған халықаралық конференциялар мен форумдарға қатысуы болып табылады. Бұл іс-шаралар Қазақстанға өз тәжірибесімен бөлісіп қана қоймай, сайлауды ұйымдастырудың озық тәжірибелері мен тәсілдерін қабылдай отырып, басқа елдерден үйренуге мүмкіндік береді. Осындай форумдардың бірі Сеул Халықаралық сайлау форумы болды, онда ҚР ОСК төрағасы Нұрлан Әбдіров қазақстандық сайлау заңнамасындағы соңғы өзгерістер туралы егжей-тегжейлі баяндама жасады. Өз сөзінде ол Қазақстанда жүргізілген конституциялық реформалар демократиялық институттарды нығайтуға және сайлау процестерінің ашықтығын қамтамасыз етуге бағытталғанын атап өтті.
ҚР ОСК халықаралық қызметінің маңызды аспектісі сайлау процестерін жетілдіруге бағытталған жаңа бастамалар мен жобаларды әзірлеу болып табылады. Мысалы, Венгрия мен Оңтүстік Кореяның сайлау органдарымен ынтымақтастық шеңберінде Қазақстанда электрондық дауыс беру және пошта арқылы дауыс беру сияқты жаңа дауыс беру әдістерін енгізу мүмкіндіктері талқыланды. Басқа елдерде сәтті қолданылатын бұл технологиялар азаматтар үшін, әсіресе шетелде немесе денсаулығына байланысты шектеулері бар адамдар үшін сайлаудың қолжетімділігін айтарлықтай арттыра алады.
ҚР ОСК сонымен қатар азаматтық қоғаммен және сайлаушылармен өзара іс-қимылды жақсарту бойынша белсенді жұмыс жүргізуде. Бұл процесте сайлауды ашық әрі қолжетімді етуге мүмкіндік беретін жаңа ақпараттық технологияларды енгізу маңызды рөл атқарады. Атап айтқанда, онлайн-дауыс беру жүйелерін енгізу және азаматтардың өтініштері мен шағымдарын беру үшін неғұрлым икемді және ыңғайлы әдістерді жасау мүмкіндігі талқылануда. Бұл бастамалар сайлаушылардың сайлау процесіне деген сенімін арттыруға және елдегі демократияны нығайтуға бағытталған.
Қорытындылай келе, Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясы түрлі елдермен және халықаралық ұйымдармен белсенді ынтымақтаса отырып, халықаралық аренада маңызды рөл атқарады деп айтуға болады. Бұл ынтымақтастық Қазақстанда да, одан тыс жерлерде де сайлау процестерін жақсартуға бағытталған. ҚР ОСК үздік әлемдік тәжірибелерді қабылдауға және оларды өз жұмысына енгізуге ұмтылады, бұл Қазақстанға демократиялық даму мен сайлаудың ашықтығын қамтамасыз етудің алдыңғы қатарында қалуға мүмкіндік береді. Болашақта бұл қызмет халықаралық байланыстарды одан әрі нығайтуға және демократиялық құндылықтарды ілгерілетуге ықпал ететін әрі қарай жалғасатыны сөзсіз.
NO-COMMENT ақпарат
