Қазіргі әлемде ақпараттық ағындар бізге үлкен жылдамдықпен түседі, сенімді ақпаратты табу және тану мүмкіндігі әркім үшін маңызды дағдыға айналады. Бұл әсіресе Түркістан облысының тұрғындарына қатысты, мұнда дәстүрлі құндылықтар мен жаңа технологиялар бір-бірімен тоғысып, ақпаратты қабылдау үшін бірегей контекст жасайды.
Ең алдымен, ақпараттың сенімділігі неге соншалықты маңызды екенін түсіну керек. Цифрлық дәуірде ақпаратқа қол жетімділік іс жүзінде шексіз болды. Интернет әрқайсымызға кез келген сұрақтарға лезде жауап алуға, соңғы жаңалықтарды білуге немесе сирек деректерді табуға мүмкіндік береді. Алайда, бұл ыңғайлылықпен бірге мәселе туындайды: желіде қол жетімді барлық ақпарат шындық емес. Нәтижесінде, жалған деректер бізді адастыруы, дүрбелең тудыруы немесе одан да жаманы, қате болуы мүмкін шешімдерімізге әсер етуі мүмкін.
Ақпаратты іздеу кезінде назар аударатын негізгі аспектілердің бірі-дереккөз. Беделді дереккөздер қоғамда белгілі бір беделге және тануға ие болады. Бұл "Zakon.kz", "Tengrinews" немесе жергілікті, бірақ уақытпен тексерілген басылымдар сияқты ірі жаңалықтар болуы мүмкін. Алайда, тіпті ірі агенттіктер де қателіктер жіберуі мүмкін, сондықтан сыни тұрғыдан ойлау бірінші орында тұр. Материалдың авторына назар аудару керек: ол осы саланың маманы ма, ол тақырыпты қаншалықты терең түсінеді және қандай дереккөздерге сілтеме жасайды.
Сондай-ақ, ақпарат біржақты болуы мүмкін екенін ескерген жөн. Адамдар өздерінің сенімдерін растайтын ақпаратты қабылдауға бейім, ал қалғанын елемейді. Сондықтан сіздің біржақтылығыңызды білу және бір сұраққа әртүрлі көзқарастарды іздеуге тырысу маңызды. Бұл жағдайда әртүрлі көздерден материалдарды оқу көмектеседі, әсіресе олар әртүрлі позицияларды ұстанатын болса.
Жаңалықтарға келетін болсақ, бірінші қадам-ақпараттың балғындығын бағалау. Ескі жаңалықтар ескірген немесе маңызды емес болуы мүмкін. Жаңалықтың қайнар көзіне де назар аударған жөн: егер бұл күмәнді сайт немесе блог болса, редакция туралы нақты деректерсіз, мұндай ақпаратқа сақтықпен қарау керек. Сонымен қатар, жаңалықтар жіберілетін контекстті ескеру маңызды. Егер жаңалық жанжалдың немесе жағдайдың бір жағын ғана қамтыса, бұл ақпараттың біржақты екенін көрсетуі мүмкін.
Интернеттегі жиі кездесетін мәселелердің бірі-жалған ақпарат пен жалған жаңалықтар. Олар қоғамдық пікірді манипуляциялау, дүрбелең тудыру немесе жай ғана көңіл көтеру үшін жасалуы мүмкін. Мұндай материалдар көбінесе әлеуметтік желілер мен мессенджерлер арқылы таратылады, онда ақпарат тез және тексерусіз беріледі. Жалған ақпараттың құрбаны болмау үшін жалған жаңалықтарды нақты жаңалықтардан ажырата білу маңызды. Әдетте, жалған жаңалықтарда оқырманның қатты реакциясын тудыратын тартымды, эмоционалды тақырыптар болады. Оларда дұрыс емес деректер немесе бұрмаланған фактілер болуы мүмкін. Мұндай жаңалықпен кездескен кезде оны бірнеше басқа дереккөздерден тексеріп, оны басқа беделді басылымдар қалай қамтитынын көрген жөн.
Сонымен қатар, ақпараттың қалай берілетініне назар аударған жөн. Егер мақала немесе жаңалық эмоционалды қоңырауларға, дәлелсіз айыптауларға немесе шамадан тыс мәлімдемелерге толы болса, бұл ақпараттың біржақты берілгендігі туралы сигнал болуы мүмкін. Адал және адал журналистер фактілерді шамадан тыс эмоцияларсыз ұсынуға тырысады, бұл оқырманға қорытынды жасауға мүмкіндік береді.
Бір қызығы, Түркістан облысында, Қазақстанның басқа өңірлеріндегідей, ақпаратты ауызша берудің бай дәстүрі бар. Халық ертегішілері мен ертегішілері ғасырлар бойы білімдерімен, әңгімелерімен және даналығымен сөздер арқылы бөлісті. Бұл ақпаратты қабылдауда белгілі бір із қалдырады: мұнда ауызша сөздің маңызы зор. Алайда, цифрлық әлемде білім алудың дәстүрлі әдістерін заманауи тәсілдермен үйлестіру маңызды. Фактілерді тексеру, сыни талдау және барлық ақпараттың шындыққа жанаспайтынын түсіну әркім үшін маңызды дағдыларға айналады.
Ақпаратты бағалау кезінде ескеретін тағы бір аспект — бұл сіздің жағдайыңызға немесе сұрауыңызға қаншалықты сәйкес келеді. Кейде сенсацияға немесе жаңа деректерге ұмтылу кезінде біз ақпарат тек сенімді ғана емес, сонымен қатар пайдалы болуы керек екенін ұмыта аламыз. Мысалы, егер сіз денсаулыққа қатысты кеңестер іздесеңіз, тексерілмеген немесе расталмаған деректерді қамтуы мүмкін жалпы мақалаларға сүйенбей, мамандандырылған медициналық сайттарға немесе дәрігерлермен кеңескен дұрыс.
Білім беру және үнемі өзін — өзі жетілдіру-бұл сенімді ақпаратты табуға және тануға көмектесетін тағы бір негізгі фактор. Адамның білімі мен тәжірибесі неғұрлым көп болса, жалған немесе толық емес ақпаратты тану оңайырақ болады. Түркістан облысында тұрғындарға жаңа білім мен дағдыларды, соның ішінде цифрлық сауаттылықты алуға көмектесетін білім беру бағдарламалары мен бастамалары белсенді дамып келеді. Мұндай бағдарламаларға қатысу сіздің ақпаратты сыни тұрғыдан бағалау және жалған ақпарат тұзақтарынан аулақ болу қабілетіңізді едәуір арттыра алады.
Ақпараттық шу жағдайында сенімді ақпаратты тану үшін барлық салаларда сарапшы болудың қажеті жоқ екенін есте ұстаған жөн. Дегенмен, сыни ойлауды дамыту, дұрыс сұрақтар қою және әртүрлі көздерден алынған ақпаратты тексеруге ұмтылу көптеген қателіктерден аулақ болуға көмектеседі.
Қорытындылай келе, сенімді ақпаратты табу және тану — бұл уақыт пен күш-жігерді қажет ететін, бірақ үлкен пайда әкелетін дағды екенін атап өткім келеді. Бұл бізге негізделген шешімдер қабылдауға, айла-шарғы жасамауға және өз іс-әрекеттерімізді шынайы деректерге негіздейтінімізге сенімді болуға мүмкіндік береді. Дәстүрлер мен қазіргі заман қатар жүретін Түркістан облысының жағдайында бұл дағды ерекше маңызды болады. Шынында да, шындықпен қаруланған адам ғана болашаққа сенімді түрде қарап, оны берік негізде құра алады.
NO-COMMENT ақпарат
