Интернет бүгінде қарым-қатынас, сауда, білім беру және ойын-сауық үшін шексіз мүмкіндіктер бере отырып, біздің өміріміздің ажырамас бөлігіне айналды. Алайда, цифрлық технологиялардың дамуымен осы саладағы қылмыстардың саны да артып келеді. Түркістан облысын қоса алғанда, Қазақстандағы ең өзекті мәселелердің бірі интернет-алаяқтық болып табылады.
Соңғы бес жылда елде интернет-алаяқтыққа байланысты 60 мыңнан астам қылмыстық іс тіркелді. Бұл сандар таңқаларлық және одан да алаңдатарлық, олардың тек 12% - ы сотқа жіберілді. Өткен жылы алаяқтар қазақстандықтарды 15 миллиард теңгеге алдап, бұл қаражат интернет-қызметтерді сенімді пайдаланған қарапайым азаматтардан ұрланған.
Фишингтен бастап әлеуметтік медиа аккаунттарын бұзуға дейінгі интернет-алаяқтықтың көптеген түрлері бар. Кейбір қылмыскерлер жалған интернет-дүкендер құрып, құрбандарды төмен бағамен және алдамшы мәмілелермен азғырады. Басқалары жеңіл табыс ұсынатын немесе лотереяларда үлкен ұтыстар уәде ететін" нигериялық жазу " схемаларын қолданады. Әдістердің алуан түрлілігіне қарамастан, барлық алаяқтардың мақсаты бір — ақшаңызды немесе жеке деректеріңізді иемдену.
Мысалы, фишинг-интернет алаяқтықтың кең таралған түрлерінің бірі. Алаяқтар банктердің, пошта қызметтерінің немесе басқа компаниялардың ресми хабарламаларына ұқсайтын электрондық хаттарды немесе хабарламаларды жібереді. Бұл хаттарда жәбірленушіден логиндер, парольдер, банк карталарының нөмірлері сияқты жеке мәліметтерін енгізуді сұрайтын жалған сайттарға сілтемелер бар. Сіз бұл ақпаратты енгізгеннен кейін, ол сіздің ақшаңызды немесе жеке басыңызды ұрлау үшін пайдалана алатын алаяқтардың қолына түседі.
Өзіңізді фишингтен қорғау үшін абай болу керек және күдікті хаттардағы сілтемелерге ешқашан бармаңыз. Егер сізге банктен хабарлама келсе, браузерге мекен-жайды қолмен енгізу арқылы оның ресми сайтына өзіңіз кіргеніңіз жөн немесе мәліметтерді нақтылау үшін ресми телефон нөміріне қоңырау шалыңыз. Ешқашан жеке деректеріңізді электрондық пошта немесе хабарламалар арқылы жібермеңіз.
Алаяқтықтың тағы бір қауіпті түрі — зиянды бағдарламалар арқылы деректерді ұрлау. Зиянды бағдарламаны компьютерге немесе смартфонға күмәнді сайттардан жүктелген жалған қосымшалар арқылы немесе электрондық пошта тіркемелері арқылы орнатуға болады. Бағдарлама сіздің құрылғыңызға кіргеннен кейін, ол сіздің жеке деректеріңізді, соның ішінде парольдерді, банк карталарының нөмірлерін жинай алады, сонымен қатар интернет әрекеттеріңізді бақылай алады.
Өзіңізді зиянды бағдарламалардан қорғау үшін бағдарламалық жасақтаманы жүктеу үшін тек тексерілген және ресми дереккөздерді пайдалану қажет. Барлық құрылғыларға антивирустық бағдарламалық жасақтаманы орнатыңыз және жаңа қауіптерден қорғану үшін оны үнемі жаңартып отырыңыз. Белгісіз жіберушілердің хаттарындағы тіркемелерді ашпаңыз және күдікті болып көрінетін сілтемелерден аулақ болыңыз.
Әлеуметтік медианың дамуымен көптеген адамдар осы платформалардағы аккаунттар арқылы алаяқтыққа тап болады. Зиянкестер сіздің есептік жазбаңызды бұзып, оны спам жіберу немесе достарыңызды алдау үшін пайдалана алады. Сондай-ақ, алаяқтар сіздің достарыңыз немесе туыстарыңыз сияқты жалған шоттар құрып, қарызға АҚША немесе басқа көмек сұрайтын жағдайлар жиі кездеседі.
Әлеуметтік медиа тіркелгілеріңізді қорғау үшін күрделі құпия сөздерді және екі факторлы аутентификацияны пайдаланыңыз. Ешқашан әлеуметтік желілер арқылы жіберілген сілтемелерге өтпеңіз, әсіресе хабарлама күдікті болып көрінсе. Егер сізге досыңыздан немесе туысқаныңыздан ақша сұрасаңыз, ақшаны жібермес бұрын сол адамға қоңырау шалып, мәліметтерді Жеке нақтылаған дұрыс.
Түркістан облысының тұрғындары үшін барлық ықтимал қауіптерден хабардар болу және өз деректерін қорғау үшін шаралар қабылдау өте маңызды. Алаяқтар құрбандарды географиялық тұрғыдан таңдамайды және қай жерде тұрса да, кез келген адам олардың нысанасына айналуы мүмкін. Алайда, кейбір аймақтарда, әсіресе ауылдық жерлерде интернет қаупі туралы хабардар болу деңгейі төмен болуы мүмкін екенін ескере отырып, Түркістан сияқты аймақтар осал бола алады.
Білім беру және халықты ақпараттандыру-интернет-алаяқтықпен күресудің негізгі факторлары. Ықтимал қауіптер мен қорғаныс әдістері туралы адамдар неғұрлым көп білсе, алаяқтардың табысқа жету мүмкіндігі соғұрлым аз болады. Мемлекеттік органдар, жергілікті өзін-өзі басқару органдары және бұқаралық ақпарат құралдары интернет қауіпсіздік бойынша ақпараттық кампаниялар, семинарлар мен тренингтер өткізу арқылы халықты оқытумен белсенді айналысуы керек.
Сонымен қатар, азаматтарды құқықтық қорғауды күшейту қажет. Сотқа жіберілген істердің төмен пайызын ескере отырып, осы саладағы заңнама мен құқық қолдану практикасын жетілдіру қажет екені анық. Бұл интернет алаяқтық үшін жазаны қатаңдатуды ғана емес, сонымен қатар мұндай қылмыстарды тергеу мен қудалаудың тиімді тетіктерін құруды қамтиды.
Соңғы жылдары интернет көптеген адамдардың күнделікті өмірінде маңызды құралға айналды, бірақ сонымен бірге алаяқтар үшін тартымды алаң болды. Қазақстан, көптеген басқа елдер сияқты, интернет-алаяқтықпен байланысты қылмыстардың күрт өсуіне тап болды. Соңғы бес жылда тіркелген 60 мыңнан астам қылмыстық істердің деректерін ескере отырып, әрқайсымыз алдаудың құрбаны болуымыз мүмкін деп айтуға болады.
Мысалы, Түркістан облысында цифрлық қауіптер туралы хабардарлық деңгейі төмен болуы мүмкін өңірлерге ерекше назар аудару қажет. Мұндай өңірлерде азаматтарды цифрлық қауіпсіздік негіздеріне оқытуға бағытталған ақпараттық науқандарды жүргізу өте маңызды. Бұл интернетті дұрыс пайдалануды үйретуді, күдікті сілтемелер мен хаттарды тануды және жеке деректерді қорғауды күшейтуді қамтуы мүмкін.
Жергілікті билік органдарының, құқық қорғау органдарының және қоғамдық ұйымдардың ынтымақтастығы интернет алаяқтық қаупін айтарлықтай төмендетуі мүмкін. Парольдерді үнемі жаңартып отыру, антивирустық бағдарламаны пайдалану және желіде сөйлесу кезінде абай болу сияқты кішігірім қадамдар да алаяқтардың құрбаны болу мүмкіндігін айтарлықтай төмендететінін түсіну маңызды. Күн сайын алаяқтар күрделене түседі, бірақ хабардарлық пен зейін олардың әрекеттерінен қорғанудың ең жақсы тәсілдері болып табылады. Сайып келгенде, интернет қауіпсіздік әрқайсымыздан басталады.
Әрбір азамат интернет-алаяқтықпен күресуге өз үлесін қоса алады. Сақ болыңыз, деректеріңізді қорғаңыз және ықтимал қауіптер туралы ақпаратты отбасыңызбен және достарыңызбен бөлісіңіз. Егер сіз алаяқтықтың құрбаны болсаңыз немесе біреу сізді алдауға тырысады деп күдіктенсеңіз, дереу құқық қорғау органдарына хабарласыңыз.
Есіңізде болсын, қазіргі әлемде ақпарат — бұл күш. Деректеріңізді қорғау және ықтимал қауіптер туралы хабардарлығыңызды арттыру арқылы сіз өзіңізді ғана емес, жақындарыңызды да қорғайсыз. интернет алаяқтық-бұл нақты және маңызды қауіп, бірақ біз бірге интернетті бәріне қауіпсіз ете аламыз.
NO-COMMENT ақпарат
