Ахмет Ясауи университетінде Түркология ғылыми-зерттеу институтының ұйымдастыруымен ф.ғ.д, профессор Шәкір Ыбраев – «Әдебиет және фольклор: типологиясы мен әдістемесі» атты семинар өтті, деп хабарлайды No-comment.kz ақпарат агенттігі.
Іс-шараға Түркология ғылыми-зерттеу институтының ұжымы, Филология факультетінің оқытушы-профессорлар құрамы мен студенттері қатысты.
Шәкір Ыбраев семинар барысында әдебиеттану ғылымы мен фольклортану ғылымының аспектілеріне, қазіргі отандық және шетелдік фольклортанудағы жаңа ғылыми бағыт, тың әдіснамалық талдаулар жөнінде сөз қозғады. Фольклорлық және әдеби туындылардың өзара байланысы, олардағы дәстүрлер ұқсастығы мен айырмашылығы жөнінде айтты.
Профессор өз сөзінде: «Фольклор – көп қырлы, көп қабатты, көп функционалды жан жақты ғылым. Көптеген ғылымға зерттеу обьектісі бола алады. Ол антропология, социология сияқты т.б ғылым салаларымен тікелей байланысты»,-деді.
Сонымен қатар, ауызша айтылатын шығармалардың көптеген түрлері мен ауызша айтудың формулалары, ауызша айту барысында творчестволық процесті бастан кешу сынды т.б маңызды зерттеулермен бөлісті.
Жиын соңында қатысушылар өздерін қызықтырған сауалдарын қойып, пікірлерін ортаға салды.
Ахмед Ясауи университетінде ұйымдастырылған Семинар профессор Шәкір Ыбраевтің терең әрі мазмұнды баяндамасының арқасында ғана емес, сонымен қатар қазіргі ғылыми әлемде талқыланатын тақырыптардың өзектілігінің арқасында қатысушылар арасында үлкен қызығушылық тудырды. Әдебиет пен фольклордың өзара іс-қимылына қатысты мәселелер филологтар, мәдениеттанушылар және түркология мамандары арасында әрқашан белсенді пікірталас тақырыбы болды. Алайда, бұл семинар қатысушыларға зерттеу әдістемесіне және бұрыннан белгілі тәсілдерді сыни тұрғыдан қайта қарауға мүмкіндік бере отырып, осы құбылысты түсіну үшін жаңа көкжиектер ашты.
Талқылаудың негізгі тақырыптарының бірі әдеби дәстүрлерді дамытудағы фольклордың рөлі болды. Шәкір Ыбраев фольклор мен әдебиеттің формасы мен берілу тәсілдеріндегі айырмашылықтарға қарамастан, құрылым, тақырып және стилистика деңгейінде көрінетін терең байланысы бар екенін атап өтті. Халық шығармашылығы көбінесе әдеби шығармаларды жасауға негіз болды, өйткені ол көптеген сюжеттер мен бейнелердің бастапқы көзін алып жүреді. Бұл әсіресе ғасырлар бойы ауыздан-ауызға берілетін және ақырында жазбаша дәстүрдің бір бөлігіне айналған эпикалық шығармаларға қатысты.
Семинар барысында фольклорлық жанрлардың типологиясы және оларды әдіснамалық талдау мәселелері де қозғалды. Ятраев шығармашылықтың ауызша түрлеріне, мысалы, әндерге, аңыздарға, аңыздарға және астарлы әңгімелерге ерекше назар аударды, олардың жазбаша әдебиеттермен салыстырғанда ерекше ерекшеліктерін атап өтті. Ол ауызша шығармалардың икемділігі бар екенін, олардың мазмұны контекстке және Орындаушыға байланысты өзгеруі мүмкін екенін, ал әдеби шығармалар тұрақты және бастапқы пішінін сақтайтынын атап өтті. Фольклордың Бұл қасиеті оны зерттеушілер үшін ерекше қызықты етеді, өйткені ол мәтіндерді беру процесінде болатын өзгерістер мен өзгерістерді зерттеуге мүмкіндік береді.
Фольклорды талдау әдістемесі де ерекше тәсілді қажет етеді. Егер әдебиетті жанрлық жүйенің, стилистиканың және тақырыптық мазмұнның объективі арқылы зерттеуге болатын болса, онда фольклор үшін шығарманы қабылдауға әсер ететін орындау мәнмәтінін, мәдени және әлеуметтік аспектілерді ескеру қажет. Бұл тұрғыда фольклорды үнемі дамып, қоғамдағы өзгерістерге бейімделетін тірі құбылыс ретінде қарастыруға болады. Ятраев фольклорды зерттеуге пәнаралық көзқарастың маңыздылығын атап өтті, өйткені басқа ғылымдармен өзара әрекеттесу арқылы ғана бұл құбылысты толық түсінуге қол жеткізуге болады.
Семинарда фольклортану саласындағы жаңа ғылыми зерттеулерге ерекше назар аударылды. Соңғы жылдары Қазақстанда да, шетелде де осы пәнге деген қызығушылықтың артуы байқалады. Салыстырмалы әдебиеттану, мәдени зерттеулер және антропология сияқты жаңа әдістемелік тәсілдер зерттеушілерге фольклорлық мәтіндердегі жаңа аспектілерді анықтауға мүмкіндік береді. Ятраев қазіргі ғалымдар фольклормен тікелей байланысты ұлттық бірегейлік мәселелеріне көбірек жүгінетінін атап өтті. Халық аңыздары, мифтер мен аңыздарда халықтың дүниетанымын қалыптастыратын және оның мәдени кодтарын жеткізетін архетиптік бейнелер бар.
Талқылаудың тағы бір қызықты тақырыбы Мәдени құндылықтарды сақтау мен берудегі фольклордың рөлі болды. Профессор Аюрраев фольклорды өткен ұрпақтың білімін, әдет-ғұрпы мен дәстүрін сақтайтын мәдени мұрағаттың бір түрі ретінде қарастыруға болатындығын атап өтті. Бұл тұрғыда фольклор ұлттық бірегейлікті қалыптастыруда және өткен мен қазіргі арасындағы байланысты сақтауда маңызды рөл атқарады. Жаһандану және мәдени өзгерістер жағдайында фольклор әсіресе өзекті болады, өйткені ол мәдениеттің бірегейлігі мен өзіндік ерекшелігін сақтауға көмектеседі.
Семинар соңында қатысушылар қойған сұрақтар студенттер мен оқытушылардың тақырыпқа деген қызығушылығының жоғары деңгейін көрсетті. Олардың көпшілігі алған білімдерін практикалық қолдану аспектілеріне тоқталды. Қазіргі білім беруде фольклорлық дәстүрлерді қалай қолдануға болады? Ауызша халық шығармашылығын зерттеу үшін қандай талдау әдістері тиімді? Мәдени ортаның тез өзгеруі жағдайында фольклорлық мәтіндерді қалай сақтауға болады? Осы және басқа да көптеген мәселелер семинар ресми түрде аяқталғаннан кейін жалғасқан қызу пікірталастың тақырыбы болды.
Семинардың қорытындысы талқылау қорытындыларымен ғана емес, әрі қарайғы зерттеулердің жаңа перспективаларымен де ерекшеленді. Оқытушылар мен студенттерге арналған әдістемелік ұсыныстарды әзірлеумен айналысатын арнайы жұмыс топтарын құру, сондай-ақ фольклорды зерттеудің типологиясы мен әдіснамасы мәселелеріне арналған ғылыми конференциялар сериясын ұйымдастыру ұсынылды. Мұндай бастамалар фольклористиканың ғылым ретінде дамуына ғана емес, сонымен қатар әртүрлі аймақтар мен халықтар арасындағы мәдени байланыстарды нығайтуға да ықпал етуі мүмкін.
Қорытындылай келе, "Әдебиет және фольклор: типологиясы мен әдістемесі" семинары Ахмет Ясауи университетінің ғылыми қауымдастығы үшін маңызды оқиға болды деп айтуға болады. Ол білім мен тәжірибе алмасуға ықпал етіп қана қоймай, қазіргі фольклористиканың негізгі мәселелерін талқылауға арналған алаңға айналды. Семинарға қатысушылар әдебиеттану және фольклор саласындағы білімдерін кеңейтуге, сондай-ақ осы көп қырлы құбылысты зерттеудің жаңа тәсілдері туралы ойлауға бірегей мүмкіндік алды.
«Әдебиет және фольклор: типологиясы мен әдістемесі» атты семинар өтті
